Bí thư Trung ương Đảng, Phó chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân tới dự.
Theo báo cáo của Thanh tra Chính phủ, quản lý nhà nước về đất đai đang là lĩnh vực phát sinh nhiều khiếu nại, tố cáo nhất hiện nay, chiếm từ 60 - 70% tổng số vụ việc khiếu nại, tố cáo; tính chất khiếu nại, tố cáo cũng hết sức phức tạp, gay gắt, phát sinh nhiều vụ việc khiếu nại, tố cáo đông người và diễn ra ở hầu hết các địa phương, đặc biệt là các địa phương có tốc độ tăng trưởng cao, công nghiệp hóa và đô thị hóa nhanh. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là bởi hệ thống pháp luật về đất đai và giải quyết khiếu nại, tố cáo hiện chưa hoàn thiện, hay thay đổi và còn nhiều mâu thuẫn, nhất là trong lĩnh vực đất đai. Cùng với đó là quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa diễn ra mạnh mẽ nhưng công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực đất đai, đặc biệt là việc tổ chức triển khai một số dự án, công tác đền bù giải phóng mặt bằng chưa công khai, minh bạch và còn thiếu dân chủ. Một bộ phận cán bộ, công chức thoái hóa, biến chất làm sai chính sách, pháp luật, buông lỏng quản lý, bao che, cố tình vi phạm chính sách, pháp luật để trục lợi. Trong khi đó, nhận thức và trách nhiệm của lãnh đạo một số ngành, địa phương chưa cao, một số cấp ủy còn coi nhẹ công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo, việc chấp hành kỷ cương hành chính trong công tác này có nơi chưa nghiêm, chỉ đạo của cấp trên cũng chưa được cấp dưới chấp hành nghiêm túc...
Cơ bản tán thành với báo cáo của Thanh tra Chính phủ về thực trạng cũng như những nguyên nhân khiến tình trạng khiếu nại, tố cáo của công dân trong lĩnh vực đất đai có dấu hiệu gia tăng về số lượng và phức tạp về tính chất, song nhiều thành viên Đoàn giám sát tỏ rõ sự băn khoăn khi Thanh tra Chính phủ cho rằng, vì không trực tiếp quản lý, không theo dõi nên không có thông tin chính thức về công tác ban hành các quyết định hành chính về đất đai nhằm thực hiện các quy định pháp luật về đất đai. Theo các ý kiến này, với chức năng, nhiệm vụ của mình, Thanh tra Chính phủ phải đánh giá được tính đúng đắn hoặc bất hợp lý hay mức độ vi phạm pháp luật của các quyết định hành chính về đất đai mà người dân khiếu nại, tố cáo. Từ thực tiễn hoạt động của Thanh tra Chính phủ cũng có nhiều cơ sở để đánh giá cơ chế chính sách, pháp luật về đất đai, về khiếu nại tố cáo có gì vướng mắc, có gì hạn chế cần phải sửa đổi bổ sung hay không. Báo cáo của Thanh tra Chính phủ cũng mới chỉ thống kê được số các vụ, việc khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai chứ chưa đánh giá được chất lượng công tác giải quyết các khiếu nại, tố cáo này như thế nào. Nhấn mạnh khiếu nại tố cáo về đất đai hiện đang là điểm nóng ở hầu hết các địa phương trong cả nước, nếu không giải quyết được sẽ có nguy cơ gây mất trật tự xã hội, một số thành viên Đoàn giám sát đề nghị: Thanh tra Chính phủ cần phân tích thật sâu sắc những tồn tại, những kẽ hở và những điểm mâu thuẫn giữa Luật Đất đai, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đất đai với Luật Khiếu nại, tố cáo và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Khiếu nại, tố cáo. Đồng thời, cần phân tích rõ những tồn tại, vướng mắc trong việc triển khai thực hiện chính sách pháp luật, vướng ở đâu, ai chịu trách nhiệm cụ thể... Những phân tích, đánh giá này cung cấp thêm thông tin, cơ sở lý luận và thực tiễn để QH nghiên cứu sửa đổi Hiến pháp năm 1992 và sửa đổi Luật Đất đai, Luật Khiếu nại, tố cáo trong thời gian tới.