BÀI PHÁT BIỂU
CỦA CHỦ TỊCH QUỐC HỘI NÔNG ĐỨC MẠNH
VỀ MỘT SỐ NỘI DUNG CHỦ YẾU VÀ CÁCH THỨC
CHỈ ĐẠO, ĐIỀU HÀNH KỲ HỌP THỨ 6,
QUỐC HỘI KHÓA IX TẠI CUỘC HỌP
VỚI CÁC TRƯỞNG ĐOÀN ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI
(Trước phiên khai mạc kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa IX,
ngày 19-10-1994)
Thưa các đồng chí,
Trước hết, thay mặt Ủy ban thường vụ Quốc hội, tôi xin chào mừng và chúc sức khỏe các đồng chí đã về dự kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa IX sẽ khai mạc vào ngày mai, 20-11-1994.
Để góp phần nâng cao hiệu quả kỳ họp, với trách nhiệm là cơ quan tổ chức việc chuẩn bị, triệu tập và chủ trì các kỳ họp Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội kính mời các đồng chí đến dự cuộc họp này để cùng trao đổi về một số vấn đề sau đây thuộc nội dung chủ yếu và cách thức chỉ đạo, điều hành kỳ họp:
I- VỀ CHƯƠNG TRÌNH VÀ ĐẶC ĐIỂM,
YÊU CẦU CỦA KỲ HỌP
1. Về chương trình kỳ họp:
Tại kỳ họp này, Ủy ban thường vụ Quốc hội dự kiến sẽ trình Quốc hội quyết định chương trình làm việc với các nội dung sau đây:
a) Về các báo cáo:
Trình bày tại các phiên họp toàn thể ở Hội trường:
- Tình hình thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về nhiệm vụ năm 1994 và phương hướng nhiệm vụ năm 1995.
- Tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 1994, dự toán ngân sách nhà nước năm 1995, tổng quyết toán ngân sách nhà nước năm 1993.
- Tình hình hoạt động đối ngoại của Nhà nước ta năm 1994.
- Tình hình thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, chống tham nhũng, chống buôn lậu.
- Tình hình phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi.
- Hoạt động năm 1994 của Ủy ban thường vụ Quốc hội.
- Hoạt động của Tòa án nhân dân tối cao năm 1994.
- Hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân tối cao năm 1994.
- Các thuyết trình của Hội đồng dân tộc và các Uỷ ban của Quốc hội.
Gửi đại biểu Quốc hội, không đọc tại phiên họp toàn thể ở Hội trường:
- Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 1995.
- Tình hình quốc phòng - an ninh.
- Công tác quản lý các tòa án nhân dân địa phương về mặt tổ chức và công tác thi hành án.
- Hoạt động năm 1994 của Hội đồng dân tộc và các Uỷ ban của Quốc hội (Hội đồng dân tộc và các Uỷ ban có báo cáo riêng).
- Tổng hợp ý kiến cử tri cả nước kiến nghị với kỳ họp thứ 6 của Quốc hội.
- Tình hình giải quyết các khiếu nại, tố cáo của công dân gửi Quốc hội.
- Tình hình chuẩn bị bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 1994 - 1999.
- Tình hình khắc phục hậu quả bão, lũ lụt trong thời gian gần đây.
b) Thông qua dự kiến chương trình xây dựng pháp luật năm 1995
c) Xem xét, quyết định nhân sự một số Uỷ ban của Quốc hội
Như vậy, so với dự kiến chương trình trước đây đã gửi đại biểu Quốc hội, lần này bổ sung thêm ba bản báo cáo về tổng hợp ý kiến cử tri, về giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân và về công tác chuẩn bị bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân, là những vấn đề mà nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm.
Trong quá trình xem xét việc chuẩn bị kỳ họp, Ủy ban thường vụ Quốc hội cũng đã cân nhắc một số nội dung khác để có thể đưa vào dự kiến chương trình, đó là:
-Về Dự án Luật ngân sách nhà nước: Trước yêu cầu đổi mới nội dung hoạt động của ngân sách nhà nước, một trong những công cụ điều chỉnh vĩ mô cực kỳ quan trọng trong công cuộc đổi mới toàn diện nền kinh tế - xã hội và xuất phát từ đề nghị của một số đại biểu Quốc hội, đoàn đại biểu Quốc hội, trước đây Ủy ban thường vụ Quốc hội cũng đã dự kiến ghi vào chương trình của kỳ họp này việc Quốc hội xem xét, thông qua Luật ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, sau khi cân nhắc, nhận thấy cần phải có thêm thời gian nghiên cứu xây dựng chính sách tài chính quốc gia để thể hiện trong Dự án Luật ngân sách nhà nước thì mới ban hành được Luật này nên Ủy ban thường vụ Quốc hội đã thống nhất với Chính phủ để báo cáo với đại biểu Quốc hội xin rút việc trình thông qua Luật ngân sách nhà nước khỏi dự kiến chương trình kỳ họp thứ 6.
- Về phần "Những quy định chung" của Bộ luật dân sự: Tại kỳ họp thứ 5 vừa qua, các vị đại biểu Quốc hội đã dành thời gian để góp ý một bước về Dự thảo Bộ luật dân sự - một Bộ luật lớn với gần 600 điều. Tiếp thu ý kiến của đại biểu, Ban soạn thảo đã cùng với Ủy ban pháp luật của Quốc hội và các cơ quan hữu quan khác tích cực chỉnh lý trình Ủy ban thường vụ Quốc hội xem xét để nếu có thể được trình Quốc hội cho ý kiến về Phần "Những quy định chung" tại kỳ họp này. Trước tình hình thực tế về quỹ thời gian quá ngắn dành cho kỳ họp (sau kỳ họp còn phải gấp rút triển khai hoàn thành kế hoạch quý cuối năm, chuẩn bị cho cuộc bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp) và cần phải có thêm thời gian nghiên cứu để tiếp tục chuẩn bị thêm phần này trong tổng thể các phần của Dự án Bộ luật, nên Ủy ban thường vụ Quốc hội xin thôi việc đưa vấn đề này vào chương trình kỳ họp thứ 6 của Quốc hội.
- Về tình hình và chủ trương giải quyết đối với các loại nhà ở như: Nhà do Nhà nước đang quản lý, sử dụng theo chính sách cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh, nhà vắng chủ, nhà cho thuê, cho mượn. Sau khi nghe Chính phủ báo cáo, Ủy ban thường vụ Quốc hội nhận thấy đây là vấn đề quan trọng nhưng cũng là vấn đề rất phức tạp, nhạy cảm, đã kéo dài nhiều năm, rất khó giải quyết ngay một lúc. Do đó, Ủy ban thường vụ Quốc hội tán thành đề nghị của Chính phủ là chưa nên đưa vấn đề này vào chương trình kỳ họp thứ 6 của Quốc hội. Ủy ban thường vụ Quốc hội cũng đã đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, hoàn chỉnh các văn bản về vấn đề này với sự tham gia đóng góp ý kiến của Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Quảng Nam - Đà Nẵng và các thành phố lớn khác để Ủy ban thường vụ Quốc hội xem xét thêm trước khi quyết định việc trình ra Quốc hội.
2. Về đặc điểm và yêu cầu đặt ra đối với kỳ họp:
a) Là kỳ họp được tiến hành sớm hơn so với các kỳ họp cuối năm của những năm trước đây:
Theo quy định hiện hành, năm kế hoạch và năm ngân sách bắt đầu từ ngày 01 tháng 01 dương lịch, nhưng đến kỳ họp cuối tháng 12 năm trước, Quốc hội mới quyết định nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, đối ngoại và dự toán ngân sách nhà nước. Vì vậy, việc giao kế hoạch và triển khai kế hoạch thường bị chậm. Do những tháng đầu năm phải thực hiện kế hoạch tạm giao nên các Bộ, các ngành, các địa phương gặp nhiều khó khăn bị động. Để khắc phục tồn tại này, trong phiên họp Chính phủ cuối tháng Sáu và hội nghị của Chính phủ với các tỉnh, thành phố tổ chức tại ba miền vừa qua đã nhất trí kiến nghị: hàng năm, Quốc hội sẽ thông qua kế hoạch và ngân sách nhà nước sớm hơn, vào khoảng trung tuần tháng Mười, bắt đầu từ kỳ họp thứ 6 của Quốc hội khóa IX.
Ủy ban thường vụ Quốc hội đã xem xét, thảo luận về vấn đề này. Tuy cũng còn một vài băn khoăn như: vấn đề này đặt ra có phần đột xuất, việc thực hiện chương trình xây dựng pháp luật mà Quốc hội đã thông qua có nhiều khó khăn; nhiệm vụ năm 1994 và ngân sách nhà nước năm 1994 mới chỉ được đánh giá trên cơ sở thực hiện trong chín tháng, chưa đủ điều kiện để đánh giá một cách chính xác cả năm...; nhưng xem xét vấn đề một cách toàn diện, Ủy ban thường vụ Quốc hội nhận thấy đề nghị của Chính phủ là hợp lý. Mặt khác, việc họp Quốc hội vào tháng Mười hằng năm đã được quy định tại Hiến pháp năm 1946 và Hiến pháp năm 1992 cũng chỉ quy định Quốc hội họp mỗi năm hai kỳ, không quy định cụ thể thời gian tiến hành kỳ họp và sau khi xin ý kiến được đại biểu Quốc hội đồng ý, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định triệu tập kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa IX khai mạc vào ngày 20-10-1994, kết thúc vào ngày 02-11-1994. Kỳ họp thứ 7 sẽ được tiến hành vào khoảng tháng 4-1995 và tại kỳ họp này, Chính phủ sẽ báo cáo đầy đủ để Quốc hội đánh giá về tình hình thực hiện nhiệm vụ năm 1994 theo các nghị quyết của Quốc hội và có thể điều chỉnh nhiệm vụ năm 1995 nếu xét thấy cần thiết.
b) Là kỳ họp ngắn ngày với nội dung trọng tâm là xem xét tình hình thực hiện nhiệm vụ năm 1994, quyết định nhiệm vụ năm 1995; xem xét tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 1994, dự toán ngân sách nhà nước năm 1995 và tổng quyết toán ngân sách nhà nước năm 1993:
Trong thời gian gần đây, mỗi kỳ họp cuối năm thường kéo dài trên dưới một tháng. Lần này, kỳ họp thứ 6 của Quốc hội chỉ tiến hành trên 10 ngày và tập trung giải quyết nội dung trọng tâm như đã nói ở trên. Yêu cầu đặt ra đối với kỳ họp này là đánh giá đúng mức kết quả đạt được trong việc thực hiện nhiệm vụ năm 1994 theo các nghị quyết của Quốc hội; chỉ rõ những mặt yếu kém, khuyết điểm và tìm nguyên nhân để khắc phục; đồng thời, trên cơ sở phân tích những thuận lợi, thời cơ lớn và những khó khăn, phức tạp, những thử thách gay go của năm 1995 để quyết định đúng phương hướng, nhiệm vụ, biện pháp cần thực hiện xây dựng tốt các nghị quyết của kỳ họp, nhất là Nghị quyết về nhiệm vụ năm 1995 và Nghị quyết về ngân sách nhà nước năm 1995. Trước yêu cầu đó và vì không có nhiều nội dung khác để đan xen nên việc chuẩn bị báo cáo, tờ trình, tập hợp, tổng hợp ý kiến đóng góp của đại biểu Quốc hội và chỉnh lý các nghị quyết đòi hỏi phải rất khẩn trương; đòi hỏi đại biểu Quốc hội phải tập trung sức lực, trí tuệ và thời gian để nghiên cứu, đóng góp nhiều ý kiến thiết thực, góp phần nâng cao hiệu quả kỳ họp.
II- VỀ MỘT SỐ NỘI DUNG CHỦ YẾU CỦA KỲ HỌP
1. Về tình hình thực hiện nhiệm vụ năm 1994 theo các nghị quyết của Quốc hội:
Trong 9 tháng qua, cục diện kinh tế - xã hội của đất nước ta vẫn trên đà phát triển, tốc độ tăng trưởng khá; tình hình chính trị ổn định, quốc phòng - an ninh được giữ vững; quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa nước ta với các nước trên thế giới và trong khu vực không ngừng được mở rộng và phát triển; đời sống của số đông nhân dân ở nhiều vùng được cải thiện một bước. Một số cơ chế chính sách do Nhà nước ban hành là động lực thúc đẩy kinh tế phát triển, được nhân dân tin tưởng. Năm nay theo dự tính, mặc dù ở nhiều vùng bị thiệt hại nặng do bão lụt gây ra, nhưng tổng sản lượng lương thực cả nước vẫn có khả năng thực hiện được theo kế hoạch. Sản xuất công nghiệp, giao thông vận tải, dịch vụ, kinh tế đối ngoại và các mặt hoạt động văn hóa, xã hội, v.v., đều có bước phát triển. Nhiều chỉ tiêu chủ yếu của kế hoạch kinh tế - xã hội dự kiến có thể đạt và vượt mức đề ra. Việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng giai cấp công nhân trong giai đoạn mới theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã và đang được đẩy mạnh.
Tuy vậy, chúng ta vẫn đang đứng trước những khó khăn và thách thức to lớn, đó là:
- Sản xuất tuy phát triển, nhất là sản xuất công nghiệp, nhưng sản xuất nông nghiệp vẫn còn bị thiệt hại lớn do bão lũ lụt gây ra ở cả miền Bắc, miền Trung, đặc biệt là các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long nên sản lượng lương thực vụ hè thu và vụ mùa năm nay sẽ bị giảm sút nhiều so với dự kiến ban đầu. Cần đánh giá một cách đầy đủ, chính xác về những thiệt hại lớn về người và của để có biện pháp giải quyết hậu quả.
- Giá cả thị trường tuy không có biến động lớn, nhưng trong năm cũng còn xảy ra một vài cơn sốt về phân bón, giá đường và một số hàng lương thực, thực phẩm khác. Mức tăng giá, lạm phát của chín tháng qua đã tiến tới xấp xỉ mức hai con số (không đạt chỉ tiêu dưới 10% mà nghị quyết Quốc hội quy định). Chính phủ dự kiến phấn đấu giữ mức giá tăng năm 1994 khoảng 12 - 13% là cố gắng lớn, nhưng có nhiều khó khăn vì giá thị trường thế giới vẫn đang có chiều hướng tăng lên và yêu cầu chi trong ba tháng cuối năm tương đối lớn.
- Dân số vẫn tăng mạnh (trên 2% trong khi nghị quyết Quốc hội yêu cầu hạ tỷ lệ mức tăng dân số là 0,06%).
- Việc cân đối ngân sách, tuy có những biện pháp tích cực để tăng thu, giảm chi, nhưng tình hình cân đối ngân sách vẫn rất căng thẳng, tình trạng thất thu và nộp ngân sách chậm vẫn còn nhiều. Vốn cho xây dựng cơ bản chủ yếu dựa vào nguồn vay ở bên ngoài và vay trong dân, nhưng cả hai nguồn này đều rất hạn chế, không đạt yêu cầu nên nhiều công trình xây dựng cơ bản phải đình hoãn hoặc kéo dài thời gian thi công vì thiếu vốn gây nhiều lãng phí. Việc quản lý tài sản, vốn, đất đai chưa tốt, chi tiêu sử dụng vốn có làm sai nguyên tắc.
- Sự chuyển biến của tình hình văn hóa, xã hội chưa rõ nét so với sự phát triển của kinh tế. Nạn tham nhũng, buôn lậu, tệ nạn xã hội, tình trạng lãng phí, tiêu xài xa hoa vẫn còn khá nghiêm trọng.
Trước tình hình trên, Ủy ban thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội căn cứ vào báo cáo của Chính phủ và các cơ quan hữu quan, đối chiếu với các nghị quyết của Quốc hội để thảo luận toàn diện, đánh giá đúng thực chất việc thực hiện các nhiệm vụ năm 1994 về các mặt kinh tế, xã hội, quốc phòng - an ninh, đối ngoại, công tác xây dựng, củng cố bộ máy nhà nước, tình hình thi hành pháp luật, hoạt động kiểm sát, xét xử... Từ đó, có kết luận chính xác về mặt được, mặt chưa được, thấy rõ những khó khăn, và tìm nguyên nhân, tìm biện pháp khắc phục; trong đó nổi lên là vấn đề tài chính, tiền vốn và ngân sách. Riêng về vốn và ngân sách, cần phân tích rõ nguyên nhân cả hai mặt: Do bố trí kế hoạch và ngân sách không sát, thiếu vững chắc gây khó khăn trở ngại lớn đến kế hoạch đầu tư xây dựng cơ bản; mặt khác do thiếu các biện pháp mạnh mẽ để huy động các nguồn vốn trong nước và thu hút các nguồn vốn nước ngoài để bảo đảm vốn cho đầu tư xây dựng cơ bản; từ đó xác định được mức độ tỷ lệ lạm phát, bội chi, trượt giá thế nào cho thỏa đáng. Điều quan trọng nhất là tìm ra được các giải pháp tích cực, hữu hiệu để khắc phục các hiện tượng trì trệ, tiêu cực, thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
2. Về nhiệm vụ và mục tiêu chủ yếu của kế hoạch năm 1995:
Năm 1995, năm cuối cùng của kế hoạch 5 năm (1991 - 1995) có ý nghĩa rất quan trọng trong việc hoàn thành các mục tiêu đã đề ra, tạo tiền đề để đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế - xã hội trong kế hoạch 5 năm (1996 - 2000). Nhiệm vụ đặt ra cho năm 1995 là phải tiếp tục phát huy những thành tựu đã đạt được trong năm 1994, tranh thủ thời cơ và thuận lợi, khắc phục cho được những khuyết điểm, khó khăn, phấn đấu đạt mức tăng trưởng kinh tế 9 - 10% so với năm 1994, trên cơ sở giữ vững ổn định chính trị, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Năm 1995 chúng ta phải hoàn thành các mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội lần thứ VII và Hội nghị đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ của Đảng đã vạch ra nhằm đưa nước ta thoát khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội, chống suy thoái, kiềm chế được lạm phát. Chúng ta phải tạo ra được nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển mạnh mẽ nền kinh tế bao gồm quốc doanh và các thành phần kinh tế khác, lấy phát triển kinh tế làm nhiệm vụ trọng tâm, bảo đảm chất lượng và hiệu quả.
Ủy ban thường vụ Quốc hội về cơ bản nhất trí với bản báo cáo của Chính phủ về mục tiêu, chỉ tiêu chủ yếu về kinh tế và xã hội của kế hoạch năm 1995 và xin đề nghị các vị đại biểu Quốc hội quan tâm làm rõ một số vấn đề sau đây:
Vấn đề quan trọng nhất mà chúng ta phải đặc biệt quan tâm thảo luận là làm thế nào và bằng biện pháp gì để xử lý tốt hơn vấn đề tài chính hiện nay.
Mấy năm gần đây, thu ngân sách tăng liên tục mỗi năm 40 - 50%, trong khi kinh tế tăng trưởng chỉ 8%/năm. Bên cạnh mặt tốt là do những nhân tố quan trọng của các biện pháp chống thất thu mà các ngành, các cấp đã tích cực thực hiện, đáng chú ý có mặt chưa tốt là còn do dựa vào thu thuế nhập khẩu hàng tiêu dùng cao cấp như ôtô, xe máy, hàng điện tử tiêu dùng..., xăng dầu cho chạy xe máy, sắt thép, vật liệu cho xây nhà, v.v.. Tăng nhanh mức nhập các mặt hàng này, trong khi nhập máy cho sản xuất, đổi mới công nghệ còn rất hạn chế và mức nhập siêu ngày một tăng, dự trữ ngoại tệ ngày một giảm. Đó là chiều hướng không lành mạnh. Do đó, cần tiếp tục xem xét điều chỉnh tăng mức xuất khẩu, bớt nhập hàng tiêu dùng cao cấp, thu hẹp bớt đáng kể mức nhập siêu, sớm tiến tới cân bằng xuất nhập, tăng quỹ dự trữ ngoại tệ có chú ý đến yêu cầu cân đối tiền - hàng và nhu cầu tiêu dùng trong nước. Đồng thời, cần xem xét, điều chỉnh tài chính ngân sách theo hướng tăng thu trên cơ sở mở rộng, nâng cao chất lượng, hiệu quả sản xuất, kinh doanh và quản lý thu tốt hơn; cần kiệm trong sản xuất, tiết kiệm trong tiêu dùng, dồn vốn cho đầu tư phát triển. Hiện nay, việc quản lý chi tiêu hành chính còn chưa tốt (năm 1994 vượt so với kế hoạch đầu năm 14%), trong khi vốn cho đầu tư xây dựng các công trình sản xuất phải cắt giảm. Vì vậy, cần có biện pháp khắc phục tình hình này, thực hiện tiết kiệm chi chặt chẽ hơn.
Trong kế hoạch đầu tư xây dựng cơ bản, nên xác định Nhà nước không chỉ đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, mà còn phải xây dựng một số cơ sở sản xuất - kinh doanh trọng yếu, nhất là ở những ngành, những lĩnh vực và địa bàn mà khu vực tư nhân chưa đủ sức gánh vác.
Xem xét, xử lý tốt quan hệ tài chính - ngân sách giữa Trung ương và địa phương như thế nào để vừa phát huy tính năng động sáng tạo của địa phương, vừa bảo đảm tăng cường tính tập trung thống nhất của nền tài chính quốc gia.
Trên cơ sở xem xét những vấn đề về tài chính - ngân sách nói chung, Quốc hội sẽ xem xét một số vấn đề cụ thể về phân bổ ngân sách nhà nước năm 1995 mà Chính phủ sẽ trình Quốc hội.
Lạm phát năm 1994 chắc chắn sẽ vượt quá 10%, thực tế lạm phát sẽ còn cao hơn nếu tính đến mức lãi suất vay dân cao trên 20% đã kìm giữ lạm phát trước mắt, nhưng để lại gánh nặng tài chính - tiền tệ cho các năm sau. Đó là một nguy cơ đối với tăng trưởng, ổn định và hiệu quả. Vì vậy, phải có những biện pháp gì để tiếp tục phấn đấu giảm bội chi ngân sách, hạn chế việc vay lãi suất cao để bù đắp bội chi ngân sách, kiểm soát cung ứng tiền tệ, điều chỉnh cung cầu để kiềm chế và đẩy lùi lạm phát xuống ở mức khoảng 10% vào năm 1995 như Nghị quyết Đại hội VII của Đảng đã đề ra. Có biện pháp để hình thành lãi suất tín dụng hợp lý, vừa huy động được tiền gửi, vừa khuyến khích vay vốn đầu tư phát triển. Tăng hơn nữa tín dụng đầu tư trung hạn và dài hạn.
Trong năm 1995, cần tiếp tục xóa bỏ bao cấp qua vốn, qua giá (xăng dầu, điện...) với cách làm và bước đi phù hợp và cần điều hành tỷ giá hối đoái linh hoạt, nhằm khuyến khích xuất khẩu, kiểm soát nhập khẩu theo định hướng kế hoạch và mua bán ngoại tệ thuận lợi, không để xảy ra đồng tiền Việt Nam bị nâng giá trên thực tế so với ngoại tệ, gây tác động cản trở xuất khẩu, thúc đẩy nhập khẩu quá mức cần thiết.
Về hợp tác đầu tư với bên ngoài, cần tính toán kỹ thêm xem trên từng lĩnh vực nên làm như thế nào, đến mức nào là hợp lý. Ví dụ về dầu khí, ta đã đấu thầu tô nhượng cho nước ngoài hầu hết các vùng có triển vọng nhất, đã có một số phát hiện dầu và khí quan trọng. Cần xem nên tiếp tục hoặc cho tô nhượng khai thác đến đâu, bước đi thế nào là hợp lý, để kịp đào tạo đội ngũ cán bộ đủ năng lực giám sát được hoạt động của các công ty nước ngoài, bảo vệ được lợi ích của phía Việt Nam, có chỗ cần dành lại để ta tự làm và để đáp ứng cho nhu cầu sau này.
Cần nghiên cứu thay đổi cơ chế quản lý sử dụng tiền thu từ dầu khí, tạo điều kiện cho ngành Dầu khí có thêm khả năng tự tích lũy vốn đầu tư phát triển, sớm phát triển thành một tập đoàn dầu khí mạnh của quốc gia.
Vấn đề cần quan tâm là làm thế nào để hướng tập trung nhiều hơn đầu tư cho sản xuất, chuyển giao công nghệ và kinh nghiệm quản lý, xây dựng cơ sở về hạ tầng kỹ thuật.
Vấn đề nổi cộm là tình hình tài chính, ngân sách vẫn bội chi lớn. Quỹ lương tăng nhanh cả trong khu vực hành chính, sự nghiệp lẫn khu vực sản xuất - kinh doanh, trong khi đó bộ máy vẫn cồng kềnh, kém hiệu lực, năng suất và hiệu quả thấp, tiền lương tăng không gắn với tăng năng suất lao động. Vì vậy, năm 1995, cần quản lý chặt chẽ quỹ lương, chỉ nên áp dụng lương mới ở hệ số lương tối đa so với lương tối thiểu là 10 như hiện nay, khi nào có khả năng và điều kiện sẽ xem xét điều chỉnh tiếp. Đồng thời, phải quản lý tốt việc nâng bậc lương hằng năm và tiếp tục xử lý những bất hợp lý trong lương mới.
Đi đôi với cải cách chế độ tiền lương, có kèm theo tăng lương, vừa qua việc giảm thuế nông nghiệp và việc giá nông sản trên thị trường tăng lên đáng kể làm tăng thu nhập của nông dân. Việc tăng thêm thu nhập cho công nhân, viên chức và nông dân là điều ai cũng mong muốn, nhưng cần điều hành để có mức độ hợp lý, phù hợp tình hình tài chính nhà nước và phải hướng việc sử dụng nguồn thu nhập tăng thêm vào tích lũy để đầu tư phát triển là chính. Hiện nay, việc quản lý chi tiêu hành chính còn chưa tốt (năm 1994, vượt so với kế hoạch đầu năm 14%), nhiều cơ quan tổ chức Đảng, Nhà nước, đoàn thể các cấp xây dựng trụ sở tốn kém, mua sắm trang thiết bị xe cộ đắt tiền, trong khi vốn cho đầu tư xây dựng các công trình sản xuất phải cắt giảm, cần khắc phục tình hình này, thực hiện tiết kiệm chặt chẽ hơn.
Về quan hệ sản xuất:
Phải lo tiếp tục củng cố, nâng cao hiệu quả kinh tế quốc doanh. Tập trung chỉnh đốn tổ chức, quản lý và giải quyết vấn đề vốn cho doanh nghiệp nhà nước. Chú ý khôi phục và phát triển quốc doanh thương mại đủ sức can thiệp thị trường khi cần thiết.
Tổng kết và nhân rộng các mô hình kinh tế hợp tác làm ăn có hiệu quả. Nhà nước và quốc doanh phải hỗ trợ kinh tế hợp tác phát triển. Hướng dẫn giúp đỡ các hợp tác xã, các hộ xã viên và các hộ cá thể về khoa học - công nghệ và về vốn. Tăng mức cho vay và thời hạn vay vốn, lãi suất hợp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư phát triển.
Khuyến khích kinh tế tư nhân phát triển, nhưng phải định hướng có lợi cho quốc kế dân sinh. Từng bước phát triển đưa kinh tế tư bản tư nhân đi theo con đường tư bản nhà nước với những hình thức phong phú, phù hợp với điều kiện Việt Nam và hoàn cảnh quốc tế ngày nay.
Tiếp tục quan tâm giải quyết tốt hình hình nông dân không có ruộng đất ở một số nơi chủ yếu là ở Nam bộ, vùng đồng bào Khơme.
Cần nghiên cứu xử lý vấn đề cán bộ, viên chức nhà nước vừa làm cho doanh nghiệp nhà nước, vừa mở cơ sở kinh doanh riêng hoặc tham gia các doanh nghiệp tư nhân.
Về chuyển dịch cơ cấu kinh tế: Trong việc xây dựng kế hoạch, nhất là trong quá trình điều hành thực hiện kế hoạch, các địa phương, các thành phần kinh tế căn cứ vào Nghị quyết Trung ương 5, Nghị quyết Hội nghị đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ, Nghị quyết Trung ương 7, trên quan điểm công nghiệp hóa, hiện đại hóa mà tiến hành chuyển dịch cơ cấu kinh tế một cách mạnh mẽ và có hiệu quả hơn nữa.
Về khoa học - công nghệ: Gắn với sản xuất, tích cực phục vụ sản xuất, nhất là công nghệ sinh học trong nông - lâm - ngư nghiệp, để tăng nhanh năng suất, chất lượng, hiệu quả.
Về cơ chế quản lý: Khẳng định tầm quan trọng của kế hoạch và công tác kế hoạch trong định hướng phát triển, xác định cơ cấu, tốc độ tăng trưởng, cân đối vĩ mô, hiệu quả đầu tư đi đôi với phát huy vai trò của cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước.
Phân cấp quản lý rõ giữa Trung ương và địa phương, vấn đề quản lý nhà nước và doanh nghiệp. Đồng thời, ban hành các cơ chế chính sách vĩ mô nhằm đổi mới sự chỉ đạo điều hành của Chính phủ.
Tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính để xây dựng bộ máy nhà nước trong sạch, vững mạnh, có hiệu lực và hiệu quả.
Đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống tham nhũng, chống buôn lậu. Vấn đề đánh giá tình hình và kết quả cuộc đấu tranh phức tạp, lâu dài này đang còn có nhiều ý kiến khác nhau. Đề nghị các đồng chí thảo luận, phân tích, đánh giá đúng mức thực trạng của tệ nạn này và kiến nghị những biện pháp cụ thể để nhằm ngăn chặn, khắc phục một bước tệ nạn tham nhũng, buôn lậu đang trở nên nghiêm trọng ở nhiều địa bàn, nhiều nơi... Là đại biểu Quốc hội, chúng ta cần phải tự mình gương mẫu về mọi mặt, đồng thời, có trách nhiệm trong việc góp phần đề xuất, phát hiện, xử lý đối với đại biểu có vi phạm, để xứng đáng là đại biểu của nhân dân.
Tóm lại: Năm 1995, cần tiếp tục giải phóng hơn nữa sức sản xuất, chăm lo xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội, củng cố và tiếp tục xây dựng quan hệ sản xuất và cơ chế quản lý mới. Phấn đấu thực hiện vượt mức kế hoạch nhà nước năm 1995, tăng trưởng kinh tế nhanh gắn với chất lượng hiệu quả cao. Đồng thời, làm chuyển biến tốt các mặt xã hội, phấn đấu giảm bội chi ngân sách, tăng tỷ lệ tích lũy cho đầu tư phát triển. Tiến tới cân bằng thu chi ngân sách, giảm lạm phát, điều chỉnh lãi suất tín dụng hợp lý: tính lại mức nhập siêu, tăng xuất khẩu. Sớm cân bằng cán cân thanh toán; tăng dự trữ ngoại hối. Vận dụng tỷ giá linh hoạt để thúc đẩy xuất khẩu.
Cùng với việc xem xét các vấn đề về kinh tế, đề nghị các đại biểu Quốc hội quan tâm, đóng góp ý kiến về các mặt quốc phòng - an ninh, văn hóa - xã hội, đối ngoại một cách toàn diện.
3. Xem xét báo cáo của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, báo cáo hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Tòa án nhân dân tối cao, báo cáo về công tác quản lý các Tòa án nhân dân địa phương về mặt tổ chức và công tác thi hành án:
Báo cáo về hoạt động của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc và các Uỷ ban của Quốc hội trong năm 1994 sẽ đề cập các công tác lập pháp, công tác giám sát, công tác đối ngoại của Quốc hội, v.v.. Đề nghị các đại biểu Quốc hội thảo luận, đóng góp ý kiến nhằm đổi mới một bước các hoạt động của Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội theo hướng thiết thực và có hiệu quả. Tôi cũng đề nghị các đại biểu đi sâu phân tích, đánh giá đúng tình hình hoạt động của các cơ quan bảo vệ pháp luật như Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Công an nhân dân; nêu những biện pháp cụ thể để củng cố xây dựng lực lượng này nhằm bảo đảm việc thi hành pháp luật thật nghiêm minh và công bằng; gắn việc xem xét các báo cáo này với việc xem xét tình hình thực hiện nhiệm vụ năm 1994 một cách chặt chẽ như đã nói ở phần trên, nhất là về các mặt thanh tra, điều tra, kiểm sát, xét xử.
4. Về một số nhân sự của Quốc hội:
Xin trình Quốc hội quyết định việc bầu cử hai chức danh sau:
- Ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội kiêm Chủ nhiệm Ủy ban kinh tế và ngân sách của Quốc hội.
- Phó Chủ nhiệm Ủy ban khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội.
Ủy ban thường vụ Quốc hội sẽ có tờ trình cụ thể về vấn đề này để Quốc hội xem xét và quyết định.
5. Về công tác xây dựng pháp luật:
Tại kỳ họp này, Ủy ban thường vụ Quốc hội sẽ có tờ trình Quốc hội về đánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về công tác xây dựng pháp luật năm 1994 và dự kiến chương trình xây dựng pháp luật năm 1995 để Quốc hội xem xét, quyết định.
Sơ bộ có thể đánh giá rằng: Trong năm qua, công tác xây dựng pháp luật của chúng ta đã được coi trọng và với việc xây dựng, ban hành 01 bộ luật, 7 luật, 10 pháp lệnh, 12 nghị quyết; tập trung nghiên cứu, chỉnh lý và từng bước hoàn chỉnh nhiều dự án khác: 10 dự án luật, 01 bộ luật và 9 dự án pháp lệnh trong thời gian chưa đầy mười tháng, đã thể hiện sự cố gắng lớn của các cơ quan hữu quan, từ cơ quan soạn thảo, Uỷ ban thẩm tra đến Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội và sự đóng góp tích cực của các vị đại biểu Quốc hội.
Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa đạt được mong muốn so với chương trình đề ra, một số dự án luật, trong đó có những văn bản rất quan trọng như: Luật ngân sách nhà nước, Luật doanh nghiệp nhà nước..., đã ghi trong chương trình do tiến hành kỳ họp thứ 6 sớm hơn, chưa chuẩn bị kịp nên phải chuyển sang kỳ họp thứ 7. Vấn đề chất lượng các văn bản đã được thông qua vẫn còn là điều phải suy nghĩ. Thực tế của công tác xây dựng pháp luật trong những năm qua cho thấy việc đề ra chương trình hàng năm khó có thể thực hiện được hoàn chỉnh. Vì vậy, nên chăng bên cạnh việc thông qua chương trình xây dựng pháp luật năm 1995, chúng ta cần nghiên cứu để có thể thông qua một chương trình xây dựng pháp luật dài hạn, có thể là đến hết nhiệm kỳ và giao cho Ủy ban thường vụ Quốc hội cùng với Chính phủ chủ động triển khai hàng năm cho phù hợp với tình hình thực tế.
III- VỀ CÁCH THỨC CHỈ ĐẠO, ĐIỀU HÀNH KỲ HỌP
1. Về việc họp Tổ, họp Đoàn và thảo luận tại Hội trường:
Tại kỳ họp này, sẽ bố trí tập trung thảo luận ở Hội trường về tình hình thực hiện nhiệm vụ năm 1994, phương hướng nhiệm vụ năm 1995 và ngân sách nhà nước. Ngoài ra, dành thời gian để cho ý kiến về báo cáo hoạt động của Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và trả lời chất vấn. Các báo cáo bổ sung sẽ kết hợp thảo luận chung khi thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước, quốc phòng và an ninh... Việc bố trí thời gian để các đại biểu nghiên cứu tài liệu và trao đổi ở Đoàn là để thống nhất về các nội dung cần tập trung thảo luận ở Hội trường. Họp Đoàn còn để trao đổi về nhân sự, chương trình xây dựng pháp luật và rút kinh nghiệm về kỳ họp, về dự thảo các nghị quyết.
Bố trí thảo luận ở Tổ (vẫn chia 24 Tổ như trước) để đại biểu Quốc hội có điều kiện đóng góp ý kiến của mình về báo cáo hoạt động của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc và các Uỷ ban của Quốc hội. Đoàn Chủ tịch sẽ cùng với Thường trực Hội đồng dân tộc, các Ủy ban và Đoàn thư ký kỳ họp chuẩn bị một số nội dung trọng tâm để các đại biểu Quốc hội tập trung thảo luận.
2. Về chuẩn bị và thông qua các nghị quyết:
Dự kiến tại kỳ họp này, Quốc hội sẽ ra các nghị quyết:
- Nghị quyết về nhiệm vụ năm 1995,
- Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước năm 1995,
- Nghị quyết về công tác xây dựng pháp luật năm 1995,
- Nghị quyết về nhân sự.
Ủy ban thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo Đoàn thư ký kỳ họp phối hợp với Thường trực Hội đồng dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội và một số cơ quan hữu quan chuẩn bị một số nội dung cần đưa vào dự thảo nghị quyết và gửi sớm đến các đại biểu Quốc hội để các đại biểu cho ý kiến, chuẩn bị cho các dự thảo nghị quyết của Quốc hội tại kỳ họp này.
Qua kinh nghiệm của các kỳ họp trước đây, việc tổ chức lấy ý kiến đại biểu Quốc hội bằng phiếu là vấn đề rất quan trọng, giúp ích rất nhiều cho việc dự thảo và thông qua nghị quyết của Quốc hội. Tại kỳ họp này, cách làm trên vẫn được áp dụng, nhưng cần được nghiên cứu, cải tiến thêm. Bên cạnh đó, phải chú trọng tiến hành việc tập hợp, tổng hợp ý kiến đóng góp, bảo đảm tổng hợp đầy đủ, khách quan, tạo thêm thuận lợi cho việc chỉnh lý, thông qua văn bản.
3. Về vấn đề chất vấn và trả lời chất vấn:
Tại kỳ họp này, cùng với chất vấn của các đại biểu Quốc hội, Đoàn thư ký sẽ tập hợp cả chất vấn của các Đoàn đại biểu Quốc hội, của Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và cố gắng gửi sớm đến các cơ quan hữu quan. Để việc trả lời chất vấn được đầy đủ, ngắn gọn, đề nghị các đồng chí trả lời chất vấn cần đi thẳng vào nội dung vấn đề.
4. Về tổ chức chỉ đạo, điều hành kỳ họp:
Kinh nghiệm cho thấy, sự phối hợp chặt chẽ giữa Ủy ban thường vụ Quốc hội với lãnh đạo chủ chốt của các cơ quan hữu quan, việc bảo đảm sự chỉ đạo kịp thời của Đảng trong cả quá trình tiến hành kỳ họp là vấn đề rất quan trọng và cần thiết. Sự phân công hợp lý và cụ thể đối với từng đồng chí trong Đoàn Chủ tịch và Đoàn thư ký kỳ họp tạo điều kiện để các đồng chí được phân công đi sâu tìm hiểu và chỉ đạo công tác chuẩn bị thuộc lĩnh vực mình phụ trách trước khi trình Quốc hội.
Tiếp thu ý kiến đóng góp của các vị đại biểu tại các kỳ họp trước, tại kỳ họp này, Đoàn Chủ tịch sẽ chú ý hơn đến việc bảo đảm tính cân đối, hài hòa giữa đại biểu công tác ở Trung ương và đại biểu công tác tại địa phương, đại biểu giữa các vùng trong cả nước khi chỉ định phát biểu; đồng thời, đề nghị các đại biểu không phát biểu xa nội dung hoặc quá thời gian quy định. Đối với những vấn đề ý kiến thảo luận đã tương đối thống nhất, đề nghị Quốc hội cho kết luận để Đoàn thư ký có cơ sở chỉnh lý văn bản, đồng thời cũng để tránh kéo dài thời gian và ý kiến phát biểu trùng lắp...
*
* *
Chiều nay, 19-10-1994, tại phiên họp trù bị, Ủy ban thường vụ Quốc hội sẽ trình Quốc hội thông qua dự kiến chương trình, cách bố trí chương trình và phương pháp làm việc. Đề nghị Quốc hội cho phép Ủy ban thường vụ Quốc hội, như các kỳ họp trước, khi thật cần thiết được điều chỉnh tiến độ thực hiện cụ thể và báo cáo với Quốc hội.
Kính thưa các đồng chí,
Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa IX được tiến hành trong một thời gian ngắn (trên 10 ngày), nhưng phải giải quyết nhiều vấn đề rất quan trọng. Mặc dù các cơ quan của Quốc hội đã phối hợp chặt chẽ với Chính phủ và các cơ quan có trách nhiệm khác để chuẩn bị các mặt cần thiết cho kỳ họp Quốc hội, song việc chuẩn bị này chỉ tiến hành trong một thời gian 2 - 3 tháng, nên không thể tránh khỏi những khuyết điểm, sai sót. Ủy ban thường vụ Quốc hội đề nghị các vị đại biểu Quốc hội hãy khắc phục khó khăn, phát huy tinh thần dân chủ, hăng hái góp phần làm cho kỳ họp của Quốc hội chúng ta thành công tốt đẹp.
Sau cuộc họp này, đề nghị các Đoàn đại biểu Quốc hội tiến hành họp Đoàn để cho ý kiến về nội dung chương trình, cách thức tiến hành kỳ họp và phản ảnh ngay cho Đoàn thư ký để kịp tổng hợp trình Quốc hội thông qua tại phiên họp trù bị chiều nay, 19-10-1994.
Xin chúc các đồng chí mạnh khỏe, chúc kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa IX thành công tốt đẹp.
Xin chân thành cảm ơn các đồng chí.
Lưu tại Trung tâm Lưu trữ
quốc gia III, phông Quốc hội