Hơn một
năm sau khi Hồ Chủ tịch đọc bản Tuyên ngôn độc lập, ngày 9-11-1946, Quốc
hội ta đã thông qua bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ
Cộng hòa. Đây là một văn kiện lịch sử ghi lại những thành tích của cuộc
Cách mạng tháng Tám, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong sinh hoạt
chính trị của nước ta và tỏ rõ ý chí của nhân dân ta kiên quyết đấu
tranh bảo vệ độc lập dân tộc và xây dựng đời sống tự do, hạnh phúc.
Nhưng Hiến
pháp vừa được thông qua thì thực dân Pháp được sự giúp đỡ của bọn đế
quốc đứng đầu là đế quốc Mỹ trở lại xâm chiếm nước ta, hòng đặt ách nô
lệ trên đầu nhân dân ta một lần nữa. Nhân dân ta đã muôn người như một,
đứng dậy kháng chiến gian khổ và anh dũng và đi đến những thắng lợi vĩ
đại của trận Điện Biên Phủ và Hội nghị Giơnevơ, lập lại hòa bình ở Việt
Nam, bắt đầu công cuộc kiến thiết nước nhà.
Trong bước
tiến triển của nhân dân ta về mọi mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, xã
hội, bản Hiến pháp năm 1946 cần phải có những sửa đổi thích hợp mới đáp
ứng được nhu cầu hiện tại.
Trong khóa
họp thứ 6, Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã quyết định sửa đổi
Hiến pháp và đã giao trách nhiệm khởi thảo Hiến pháp cho Ban sửa đổi
Hiến pháp gồm 29 vị đại biểu Quốc hội dưới sự lãnh đạo của Hồ Chủ tịch.
Sau một
thời gian làm việc, Bản sơ thảo đã được đưa ra trưng cầu ý kiến đợt thứ
nhất trong các đại biểu Quốc hội và các cán bộ cao cấp, trung cấp.
Nghiên cứu kỹ những ý kiến nhận được, Ban sửa đổi Hiến pháp đã chỉnh lý
lại Bản sơ thảo lần thứ nhất và đã đi tới Bản Hiến pháp sửa đổi như ngày
nay.
Trước khi
đưa ra trình Quốc hội thảo luận và thông qua, Ban sửa đổi Hiến pháp công
bố bản Hiến pháp sửa đổi này để toàn thể nhân dân thảo luận và tham gia
ý kiến.
Hiến pháp
là đạo luật cơ bản quy định rõ chế độ chính trị và kinh tế của một nước,
quy định rõ nghĩa vụ và quyền lợi của mọi người công dân. Dưới chế độ
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhân dân là chủ nhân của đất nước, cho nên
việc xây dựng Hiến pháp, việc thảo luận các vấn đề có quan hệ đến quốc
kế dân sinh phải là công việc của toàn dân.
Khác với
Hiến pháp phản dân chủ của Mỹ - Diệm ở miền Nam chỉ do một bọn thống trị
dự thảo rồi đưa ra bày cái trò mà chúng gọi là “quốc hội lập hiến” chấp
thuận, Hiến pháp ta do những người đại biểu chân chính của nhân dân dự
thảo ra, rồi đưa trưng cầu ý kiến nhân dân và Quốc hội chỉ biểu quyết
khi mà Bản Hiến pháp đã thật sự phản ánh được thực tế của xã hội, phù
hợp với nguyện vọng của quảng đại quần chúng.
Hiến pháp
của chúng ta hiện nay không những chỉ ghi lại những thành tích mà nhân
dân ta đã thu được sau Cách mạng tháng Tám và trong kháng chiến; mà còn
vạch ra con đường phát triển kinh tế và văn hóa nhằm không ngừng tăng
cường lực lượng của Nhà nước và cải thiện đời sống của nhân dân, đưa
miền Bắc tiến lên xã hội chủ nghĩa làm cơ sở vững chắc cho cuộc đấu
tranh thống nhất nước nhà.
Ban Thường
trực Quốc hội kêu gọi các tầng lớp nhân dân: công nhân, nông dân, trí
thức, tiểu thủ công, công thương gia, đồng bào các dân tộc, miền Bắc
cũng như miền Nam, trong nước cũng như ngoài nước, không kể trai, gái,
già, trẻ, hãy nhiệt liệt tham gia các cuộc thảo luận Hiến pháp, hãy tỏ
bày ý kiến của mình đối với Bản dự thảo Hiến pháp. Có như thế Hiến pháp
của chúng ta mới thật sự là Hiến pháp từ nhân dân mà ra, để trở lại phục
vụ lợi ích của nhân dân, của Nhà nước mà nhân dân là chủ.
Trong hơn
80 năm qua, chúng ta đã đấu tranh gian khổ để đánh đuổi ngoại xâm giành
lại quyền độc lập cho đất nước. Nay miền Bắc đã hoàn toàn giải phóng,
chủ quyền đất nước đã về tay chúng ta, công cuộc kiến thiết nước nhà đã
bắt đầu thu được những kết quả tốt đẹp. Dưới sự lãnh đạo sáng suốt của
Đảng Lao động Việt Nam đứng đầu là Hồ Chủ tịch, nhất định chúng ta phải
xây dựng một chế độ tươi đẹp, làm cho nước Việt Nam thành một nước hòa
bình, thống nhất, độc lập dân chủ và giàu mạnh.
Với lòng
thiết tha yêu nước, với truyền thống đấu tranh anh dũng của nhân dân ta,
Ban Thường trực Quốc hội tin chắc rằng cuộc thảo luận này sẽ rất sôi
nổi, rất dân chủ, đem lại nhiều ý kiến xây dựng một bản Hiến pháp phù
hợp với lợi ích của nước nhà và nguyện vọng của toàn dân.
Lời kêu
gọi này đã được Ban Thường trực Quốc hội thông qua trong phiên họp ngày
27 tháng 3 năm 1959.