Bổ sung các quy định để bảo đảm hiệu quả đầu tư
Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Hữu Quang cho rằng mấu chốt của việc có Luật Đầu tư công và sửa đổi luật là bảo đảm hiệu quả đầu tư. Thực tiễn cho thấy đầu tư công ở nước ta còn thiếu trọng tâm trọng điểm dàn trải, thiếu quy hoạch; chậm tiến độ và đội vốn. Đây là những vấn đề cần được tập trung giải quyết trong lần sửa đổi này.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Hữu Quang đề nghị việc quyết định dự án đầu tư phải nằm trong quy hoạch; quy định rõ các nội dung về thẩm quyền, phê duyệt, điều chỉnh tổng mức đầu tư như thế nào; trách nhiệm của các cơ quan để chậm tiến độ do chậm giải phóng mặt bằng, chậm tiến độ do chậm bố trí vốn; tiêu chí phân cấp, phân quyền.
Ủy ban Tài chính - Ngân sách thảo luận về những vấn đề lớn của dự án Luật Đầu tư công (sửa đổi)
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Đinh Văn Nhã cũng chỉ ra một số vấn đề chưa được đề cập cần nghiên cứu bổ sung trong dự thảo Luật. Đó là, vốn đầu tư công hàng năm chưa quy định rõ việc Chính phủ trình dự toán chi tiết chi đầu tư phát triển cho từng lĩnh vực và ngành mà mới chỉ có dự toán chi tiết của chi thường xuyên nên bức tranh phân bổ ngân sách hàng năm không đầy đủ, minh bạch. Dẫn đến nội dung quy định ngân sách nhà nước dành 20% chi cho y tế, cho khoa học công nghệ không có con số phản ánh chính xác.
Cùng với đó, khoản tăng thu, tiết kiệm chi được dùng cho dự án đầu tư công trung hạn hay dự án cấp bách cũng chưa được xác định rõ; chưa có tiêu chí lựa chọn dự án để đưa vào danh mục mà chủ yếu dựa vào cảm tính, không có đánh giá hiệu quả. Do đó cần đưa ra các tiêu chí lựa chọn dự án trong danh mục đầu tư công trung hạn và hàng năm, yêu cầu đánh giá hiệu quả theo chuẩn quốc tế quy định trong luật hoặc quy định Chính phủ phải có hướng dẫn cụ thể.
Bảo đảm quyền lực nhà nước trong quyết định vấn đề quan trọng
Về thẩm quyền xem xét quyết định danh mục dự án kế hoạch đầu tư công, hiện còn nhiều ý kiến khác nhau về vấn đề này. Một số ý kiến đề nghị quy định Quốc hội quyết định danh mục dự án trong Kế hoạch đầu tư công trung hạn. Một số ý kiến đề nghị quy định Quốc hội quyết định những vấn đề lớn về mục tiêu, định hướng, tổng mức vốn đầu tư công trung hạn và phân cấp cho Chính phủ quyết định danh mục, mức vốn cho từng dự án. Cũng có ý kiến đề xuất quy định Quốc hội quyết định Kế hoạch đầu tư công trung hạn, trong trường hợp cần thiết, căn cứ vào tình hình thực tiễn Quốc hội có thể ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định danh mục.
Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách Lê Thanh Vân cho rằng, gốc rễ của quy định này nằm ở nguyên tắc phân công quyền lực nhà nước, Quốc hội là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, có chức năng lập hiến, lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Trong các vấn đề quan trọng của đất nước có các dự án đầu tư.
Ở các nước, Quốc hội như Anh, Pháp, Philipines, Malaysia… có quyền quyết định những vấn đề rất cụ thể liên quan đến kinh tế xã hội, những quyết định của Quốc hội đều có tính chất như một đạo luật. Hiến pháp 2013 của nước ta cũng ghi nhận quyền của Quốc hội về vấn đề này.
Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách Lê Thanh Vân nhấn mạnh, trách nhiệm của Chính phủ là phải trình lên Quốc hội danh mục dự án đầu tư công cụ thể theo đúng tiến độ. Trường hợp Chính phủ không trình được cần phải kiểm điểm trách nhiệm của Chính phủ, cần phải xem xét năng lực bộ máy tham mưu cùng với đó là năng lực của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, quyền lực trao cho các cơ quan của Quốc hội chưa đủ để yêu cầu, đôn đốc, giám sát các cơ quan của Chính phủ thực hiện nhiệm vụ Quốc hội giao...
Các đại biểu thảo luận về việc quy định thẩm quyền quyết định danh mục dự án kế hoạch đầu tư công
Lưu ý, không thể vì thực tiễn phát sinh mà buông lỏng nguyên tắc quyền lực nhà nước, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách Lê Thanh Vân đề nghị đưa vào Luật nội dung phân công giám sát toàn bộ quá trình từ lập, thẩm định, thông qua dự án đầu tư công giữa các cơ quan của Quốc hội một cách hợp lý, thống nhất bảo đảm xuyên suốt liên tục; nội dung đầu tư công gắn với đầu tư tư để kiểm soát những vấn đề đang phát sinh.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách, đây là một trong những vấn đề phức tạp nhất cần xin ý kiến đại biểu Quốc hội tại Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách lần này. Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Đức Hải cho rằng, các nội dung còn ý kiến khác nhau cần được ghi nhận và phản ánh đầy đủ các phương án, có phân tích ưu điểm, hạn chế của mỗi phương án để các đại biểu Quốc hội có cơ sở xem xét, thảo luận.