DẤU ẤN ỦY BAN TÀI CHÍNH - NGÂN SÁCH TRONG ĐỔI MỚI, NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA QUỐC HỘI

19/01/2023

Năm 2022, Quốc hội đã tiến hành giám sát tối cao chuyên đề “Việc thực hiện chính sách pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021”. Giám sát này được đánh giá là có quy mô nhất, được cử tri và Nhân dân cả nước đặc biệt quan tâm. Góp phần quan trọng vào thành công của chuyên đề giám sát này, Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội với vai trò là cơ quan thường trực của Đoàn giám sát đã có nhiều đổi mới trong cách thức triển khai. Đây cũng là một trong những dấu ấn hoạt động nổi bật của Ủy ban trong năm qua.

GIÁM SÁT TỐI CAO THỰC HÀNH TIẾT KIỆM, CHỐNG LÃNG PHÍ: TẠO CHUYỂN BIẾN TÍCH CỰC NGAY TRONG QUÁ TRÌNH TRIỂN KHAI

Triển khai thành công giám sát chuyên đề có quy mô và huy động lực lượng tham gia đông đảo

Tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV đã tiến hành giám sát tối cao việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021. Đây là chuyên đề giám sát được cử tri, Nhân dân cả nước và dư luận đặc biệt quan tâm, có quy mô và lực lượng huy động tham gia rất lớn, bao gồm cả 63 Đoàn đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Kiểm toán nhà nước và Thanh tra Chính phủ; được tiến hành công phu, bài bản và thực sự là cuộc tổng rà soát khá toàn diện về thực trạng công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong phạm vi cả nước.

Quốc hội thảo luận ở hội trường về việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021 tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV

Trên cơ sở 580 báo cáo, văn bản của Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương cùng hệ thống phụ lục kèm theo khoảng 100 nghìn trang tài liệu, kết quả giám sát được phản ảnh tại Báo cáo đầy đủ (93 trang), 42 phụ lục và 30 báo cáo giám sát trực tiếp tại các Bộ, ngành, địa phương với tổng số 1.685 trang. Báo cáo giám sát đã nêu bật những kết quả quan trọng, khá toàn diện đã đạt được, chỉ rõ các tồn tại, hạn chế, yếu kém và nguyên nhân, xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đối với 05 nội dung trọng điểm và 07 lĩnh vực trọng tâm theo quy định của Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Kết quả hoạt động giám sát bước đầu đã làm chuyển biến cả về nhận thức và trách nhiệm của các cấp, các ngành; qua đó, Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương đã và đang tập trung rà soát tổng thể tình hình và các thông tin, số liệu có liên quan; tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, đồng thời, ban hành kế hoạch, giải pháp để chấn chỉnh, khắc phục ngay các tồn tại, hạn chế theo kiến nghị của Đoàn giám sát.

Hình ảnh tại buổi làm việc của Đoàn giám sát Việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021 làm việc với Chính phủ và các bộ, ngành.

Quốc hội đã ban hành Nghị quyết “Đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí”, trong đó, yêu cầu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương, cơ quan, tổ chức hữu quan làm rõ các vi phạm, thất thoát, lãng phí được phát hiện; trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu trong việc thực hiện các giải pháp khắc phục các khuyết điểm, tồn tại, hạn chế trong Báo cáo của Đoàn giám sát.

Quốc hội đề nghị các cơ quan nghiêm túc thực hiện Nghị quyết về giám sát, nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả huy động, quản lý, phân bổ và sử dụng các nguồn nhân lực, vật lực, tài lực để đất nước ngày càng phát triển nhanh và bền vững, tạo chuyển biến rõ rệt, căn bản trong công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí để song hành với những kết quả quan trọng trong công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Quán triệt tinh thần yêu cầu ngày càng cao đối với giám sát chuyên đề, tập trung đánh giá đúng vấn đề trọng tâm, trọng điểm

Nhìn lại kết quả giám sát cho thấy khối lượng dữ liệu đồ sộ, trải rộng trên nhiều lĩnh vực. Trong khi đó, giám sát diễn ra trong bối cảnh diễn biến phức tạp của đại dịch COVID-19, ảnh  hưởng đến hoạt động của các cơ quan nhà nước. Việc huy động lực lượng chuyên gia có chuyên môn sâu trong các lĩnh vực trọng tâm cũng rất khó khăn. Do đó, để có được bản báo cáo cuối cùng trình trước Quốc hội là cả một quá trình nhiều thách thức. Phóng viên đã có trao đổi với Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Thị Phú Hà để làm rõ hơn vấn đề này.

Phóng viên: Giám sát chuyên đề Việc thực hiện chính sách pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021 vừa qua đã nhận được các đại biểu Quốc hội và các cơ quan đánh giá cao, cử tri và Nhân dân ủng hộ. Ngay trong quá trình giám sát cũng đã tạo được những chuyển biến tích cực. Xin bà cho biết thêm về quá trình tổ chức triển khai giám sát?

Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Thị Phú Hà: Thời gian qua, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thường xuyên yêu cầu đổi mới công tác giám sát để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội. Với tinh thần đó, lãnh đạo Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội cũng đề ra yêu cầu cao hơn đối với giám sát chuyên đề, đòi hỏi tập trung đánh giá đúng vấn đề trọng tâm, trọng điểm. Giám sát chuyên đề năm 2022 về thực hành tiết kiệm chống lãng phí có phạm vi nội dung rất rộng dù đã giới hạn tập trung về việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong khu vực công. Đoàn giám sát đã tập trung vào 5 nội dung trọng điểm và 7 trọng tâm.

Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Thị Phú Hà trả lời phỏng vấn

Chủ tịch Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội luôn quan tâm chỉ đạo sâu sát để triển khai hoạt động giám sát một cách hiệu quả. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai cũng phải đối mặt với một số khó khăn. Trong quá trình tiến hành giám sát, ngay từ đầu năm Đoàn giám sát phải đối mặt với diễn biến phức tạp của đại dịch COVID-19. Cùng với đó là khó khăn về mặt thời gian và nhân lực. Việc huy động lực lượng, đội ngũ chuyên gia có chuyên môn sâu, hiểu rõ các vấn đề trong nhóm lĩnh vực trọng tâm giám sát. Mặt khác việc thu thập thông tin số liệu trong cả 7 lĩnh vực trọng tâm giám sát gặp nhiều khó khăn do thời gian dài, lĩnh vực rộng, hệ thống cơ sở dữ liệu chưa đồng bộ. Do đó, Đoàn giám sát đã yêu cầu các bộ ngành địa phương thực hiện nhiều lần, bổ sung đối chiếu số liệu một cách chính xác.

Ngay sau khi Quốc hội thông qua chương trình giám sát của năm 2022, Đoàn giám sát đã báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội để xây dựng khung đề cường, đề cương, biểu phụ lục yêu cầu các bộ, ngành, địa phương báo cáo khẩn trương có công văn yêu cầu phối hợp thực hiện giám sát. Như vậy, các hoạt động giám sát được triển khai từ rất sớm và bắt đầu ngay khi Quốc hội thông qua chương trình giám sát. Đồng thời, trong quá trình thực hiện, chúng tôi cũng đã có lồng ghép các vấn đề liên quan. Mặt khác, trong quá trình giám sát các cơ quan, địa phương tổng hợp thông tin số liệu không đầy đủ thì Đoàn giám sát cũng có sự hỗ trợ hướng dẫn cụ thể trong việc cung cấp thông tin số liệu một cách chính xác, đầy đủ. Điều này tạo thuận lợi cho bộ, ngành địa phương triển khai thực hiện.

Vượt qua khó khăn, thách thức nhờ đổi mới, cải tiến

Phóng viên: Như bà đã chia sẻ, giám sát chuyên đề lần này diễn ra trong bối cảnh diễn biến phức tạp của đại dịch, trong khi đó nội dung và phạm vi giám sát rộng, chuyên môn sâu…Dù có nhiều khó khăn thách thức nhưng giám sát đã bảo đảm chất lượng, tiến độ theo đúng kế hoạch đề ra. Xin bà cho biết thêm, giám sát lần này đã có những cải tiến, đổi mới như thế nào?

Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Thị Phú Hà: Trong giám sát lần này, quán triệt chỉ đạo của lãnh đạo Quốc hội, Đoàn giám sát thực hiện đổi mới trong giám sát. Theo đó, Đoàn giám sát đã thành lập các tổ công tác làm việc với địa phương, cơ sở về những nội dung thông tin số liệu đã có báo cáo. Sau khi có báo cáo của các bộ ngành địa phương lại tiếp tục rà soát, đối chiếu với các bộ quản lý chuyên ngành, các bộ, cơ quan tổng hợp, thông tin của Kiểm toán nhà nước, Thanh tra Chính phủ, các cơ quan tư pháp để xác minh thông tin số liệu bảo đảm tính chuẩn xác, có minh chứng cụ thể về tình hình, đánh giá. Sau khi có báo cáo tổng hợp, Đoàn giám sát tiếp tục làm việc với Chính phủ, các cơ quan của Chính phủ để thống nhất bảo đảm tính chính xác.

Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Thị Phú Hà

Thông qua hoạt động giám sát thực hành tiết kiệm chống lãng phí thì như chúng tôi đã nêu, nội dung gồm 5 nội dung trọng điểm và 7 lĩnh vực trọng tâm, thì đa số liên quan đến hoạt động của Uỷ ban Tài chính – Ngân sách như thẩm tra dự toán, quyết toán ngân sách nhà nước, quản lý đầu tư, xây dựng cơ bản…Những nội dung này qua công tác giám sát cũng tiếp tục được lồng ghép trong đánh giá xây dựng dự toán ngân sách những năm tiếp theo, cũng như là việc phân bổ vốn đầu tư công và quyết toán ngân sách.

Đặc biệt, trong quá trình thẩm tra quyết toán ngân sách nhà nước, chúng tôi nhận thấy có vấn đề chuyển nguồn một số nội dung trong quản lý đầu tư, tiền dư cải cách tiền lương…Do đó, trong Nghị quyết 74/2022/QH15 đã nội dung về giám sát tổng thể toàn bộ các khoản chuyển nguồn cho đến thời điểm hiện nay để xác định những khoản chuyển nguồn nào không đúng quy định sẽ yêu cầu hủy dự toán hoặc chuyển về ngân sách nhà nước. Đây là một trong những nội dung để phục vụ công tác quyết toán. Theo yêu cầu này của Nghị quyết 74/2022/QH15 của Quốc hội, trong thời gian tới, Ủy ban Tài chính – Ngân sách sẽ thành lập các Đoàn công tác để giám sát quyết toán nhà nước phục vụ cho Kỳ họp thứ 5 tới của Quốc hội.

Phóng viên: Trong quá trình giám sát, Đoàn giám sát đã tổng hợp 580 báo cáo, văn bản của Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương cùng hệ thống phụ lục kèm theo khoảng 100 nghìn trang tài liệu. Báo cáo kết quả giám sát dài 93 trang với 42 phụ lục và 30 báo cáo giám sát trực tiếp tại các Bộ, ngành, địa phương với tổng số 1.685 trang. Có thể thấy số lượng tài liệu xử lý là rất lớn nhưng nội dung đánh giá, số liệu tổng hợp có sự thống nhất, đồng bộ giữa các cơ quan. Xin bà cho biết thêm về quá trình phối hợp giữa Đoàn giám sát và các cơ quan trong hoạt động giám sát lần này?

Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Thị Phú Hà: Các báo cáo trước khi trình Quốc hội đều được làm việc nhiều vòng, nghiên cứu trao đổi thảo luận kỹ lưỡng. Theo đó, các cơ quan có trách nhiệm báo cáo chuẩn bị báo cáo gửi Thường trực Ủy ban, Thường trực Ủy ban làm việc với các cơ quan chuyên môn và các cơ quan hữu quan để rà soát số liệu, đưa ra nội dung cần làm rõ. Việc xem xét các báo cáo được tiến hành nhiều vòng có những nội dung đòi hỏi mất nhiều tháng nghiên cứu làm rõ, yêu cầu bổ sung số liệu liên quan để đối chiếu, so sánh. Sau khi đi đến được kết quả đúng, phù hợp và có sự thống nhất cao thì khi đó sẽ hoàn thiện báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính – Ngân sách và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến. Trên cơ sở ý kiến và thông báo kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thì Chính phủ, các cơ quan liên quan lại tiếp tục hoàn thiện các báo cáo để trình Quốc hội.

Tổ Công tác của Đoàn Giám sát làm việc tại Tp.Hà Nội vào tháng 7/2022

Trong bối cảnh của năm 2022 là một năm có nhiều biến động, thách thức, vẫn còn đó ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, các cơ quan quản lý nhà nước đẩy mạnh các hoạt động trực tuyến. Mặc dù vậy Đoàn giám sát đã không để bối cảnh này ảnh hưởng nhiều đến việc triển khai các hoạt động giám sát. Thay vì đi khảo sát trực tiếp, Đoàn giám sát chủ yếu làm việc với các báo cáo và với các cơ quan chủ trì. Thông qua những thay đổi trong tư duy và cách làm, Uỷ ban Tài chính - Ngân sách đã giúp Quốc hội thực hiện tốt chức năng giám sát, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát.

Phóng viên: Xin cảm ơn bà đã dành thời gian trao đổi!

Chủ động từ sớm từ xa trong giám sát chuyên đề của năm 2023

Năm 2023, Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội tiếp tục được giao nhiệm vụ phục vụ Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội: “Việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng”.  Thực hiện nhiệm vụ được phân công, Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách đã chủ động, phối hợp chặt chẽ với Thường trực Ủy ban Xã hội tham mưu cho Đoàn giám sát báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội để ban hành kế hoạch, chương trình, đề cương chi tiết gửi Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, các Đoàn đại biểu Quốc hội để chuẩn bị các nội dung báo cáo theo yêu cầu; bảo đảm tính chủ động, tích cực, kịp thời nhằm hoàn thiện chuyên đề giám sát, báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Phạm Thúy Chinh

Trao đổi về việc triển khai chương trình giám sát năm 2023 của Ủy ban, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Phạm Thúy Chinh cho biết, ngay sau khi Nghị quyết của Quốc hội được ban hành và Hội nghị triển khai chương trình giám sát năm 2023 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Đoàn giám sát đã xây dựng đề cương, kế hoạch và đôn đốc theo dõi triển khai thực hiện. Theo kế hoạch đề ra, ngày 05/01, các đối tượng giám sát phải gửi báo cáo về Đoàn giám sát. Tính đến thời điểm hiện tại, Đoàn giám sát nhận được 48 báo cáo của Ủy ban nhân dân các tỉnh/thành phố và 11 Bộ ngành, cơ quan ở trung ương. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Phạm Thúy Chinh cho hay, qua nghiên cứu sơ bộ ban đầu cho thấy các báo cáo cơ bản đáp ứng được yêu cầu và có chất lượng tương đối tối. Tuy nhiên cũng có những báo cáo còn sơ sài, chưa đáp ứng yêu cầu của Đoàn giám sát cần bổ sung làm rõ.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Phạm Thúy Chinh nhấn mạnh, trong bối cảnh Quốc hội không ngừng đổi mới nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động giám sát, đòi hỏi mỗi thành viên Đoàn giám sát phải chủ động, tích cực tham gia hoạt động của Đoàn có như vậy mới có thể có được sản phẩm tốt trình Quốc hội, đáp ứng mong đợi của cử tri và Nhân dân cả nước. Trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội và kế hoạch dự kiến, Đoàn giám sát đang cố gắng xây dựng chương trình làm việc khoa học, gọn nhẹ, không làm ảnh hưởng đến hoạt động của các địa phương, đơn vị. Đây là nguyên tắc xuyên suốt trong quá trình giám sát./.

Bảo Yến - Thanh Nga