Đại biểu Quốc hội Hoàng Quang Hàm - Phú Thọ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học
Sau khi nghiên cứu dự thảo luật, đại biểu Hoàng Quang Hàm tham gia một số ý kiến như sau:
Thứ nhất, sứ mệnh của giáo dục đại học là cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho phát triển kinh tế - xã hội cho xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, sứ mệnh này không bao giờ thay đổi. Mức độ hoàn thành sứ mệnh này quyết định thịnh suy của giáo dục đại học. Sửa đổi Luật Giáo dục đại học chỉ thành công khi sửa đổi đó tạo nền tảng căn cứ pháp lý để thực hiện sứ mệnh của giáo dục đại học và cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho phát triển đất nước, cho xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Có nhiều việc phải cụ thể hóa, nhiều nội dung phải sửa đổi để thực hiện sứ mệnh này, nhưng tựu chung lại các sửa đổi đó phải hướng mục tiêu chuẩn đầu ra, tức là người học khi tốt nghiệp phải đáp ứng được yêu cầu, trình độ, đào đức, kiến thức, kỹ năng và số lượng cơ cấu phù hợp nhu cầu của xã hội và nhu cầu phát triển đất nước.
Tuy nhiên, qua nghiên thấy dự thảo đề nghị sửa đổi 33 điều, nhưng có tới 23 điều giao cho Chính phủ hoặc Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định hướng dẫn, trong đó có rất nhiều nội dung quan trọng. Đồng thời báo cáo của cơ quan thẩm tra cũng đề nghị xem xét cân nhắc nhiều nội dung trong dự thảo sửa đổi luật. Dự thảo đề cập nhiều nội dung cốt lõi với mong muốn thay đổi căn bản giáo dục đại học, từ việc mở rộng phạm vi và nâng cao hiệu quả tự chủ đại học đến đổi mới quản trị đại học, đổi mới quản lý đào tạo, đổi mới quản lý nhà nước trong điều kiện tự chủ đại học. Nhưng với nhiều nội dung giao Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn thể hiện việc nghiên cứu, đánh giá chính sách, đề xuất sửa đổi chưa thấu đáo, chưa định hình rõ nên chưa quy định cụ thể.
.jpg)
Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng điều hành nội dung thảo luận
Bên cạnh đó, nhiều nội dung cơ quan thẩm tra đề nghị cân nhắc nghiên cứu thêm thể hiện chất lượng xây dựng luật chưa cao, khó khả thi khi áp dụng vào cuộc sống. Vì những lý do trên, đề nghị Ban soạn thảo rà soát nghiên cứu thận trọng, không nên nôn nóng hoàn thành sửa đổi luật trong khi còn nhiều ý kiến tham gia, nhiều nội dung chưa rõ. Việc rà soát cần bao quát toàn diện các hoạt động liên quan đến giáo dục đại học nhưng không thoát ly mục tiêu là chuẩn đầu tư để cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao phù hợp nhu cầu xã hội và yêu cầu phát triển đất nước, cả về chất lượng, số lượng cũng như cơ cấu của nguồn nhân lực.
Về một số nội dung cụ thể, đại biểu kiến nghị đi sâu vào 2 nội dung. Một là khắc phục triệt để người có trình độ đại học thất nghiệp. Hai là nhìn nhận và xử lý phù hợp vấn đề tự chủ đại học.
Nội dung thứ nhất, cần khắc phục triệt để tình trạng người có trình độ đại học bị thất nghiệp. Tỷ lệ người có trình độ đại học thất nghiệp ở nước ta hiện nay không cao so với nhiều nước, nhưng có 2 việc cần nhìn nhận. Một là ở Việt Nam để có một học sinh tốt nghiệp đại học là sự hy sinh góp nhặt của cả gia đình, nhiều khi là của cả dòng họ. Chi phí đào tạo đại học là gánh nặng lớn của đa phần người dân nên không thể để sinh viên ra trường thất nghiệp.
Hai là nhu cầu về nhân lực, chất lượng cao có trình độ chuẩn đại học là rất lớn đối với quốc gia đang phát triển nhưng với số lượng sinh viên thất nghiệp đang gia tăng đến quý II năm 2016 khoảng 191.000 người thì đến nay đã khoảng 215.000, thể hiện chất lượng đào tạo đại học của chúng ta chưa đáp ứng được yêu cầu về trình độ, kiến thức và số lượng đào tạo chưa cân đối với nhu cầu.
Hai vấn đề trên cho thấy không thể hài lòng với số lượng sinh viên tốt nghiệp đại học bị thất nghiệp như hiện nay, luật cần hướng tới bất cập này để sửa đổi, như cân nhắc, sửa đổi Điều 11 về quy hoạch mạng lưới giáo dục đại học. Quy hoạch mạng lưới giáo dục đại học cần phải gắn với chiến lược phát triển nguồn nhân lực, lập quy hoạch cần phải căn cứ vào nhu cầu nhân lực của xã hội và nhu cầu phát triển, khắc phục triệt để, có tình trạng có ngành đào tạo chưa đáp ứng được nhu cầu, nhưng có ngành đào tạo thừa, gia tăng số lượng sinh viên thất nghiệp, cân nhắc sửa đổi những điều khoản liên quan đến chuẩn đầu ra trong điều kiện giao tự chủ mạnh cho các cơ sở giáo dục đại học như rà soát các điều khoản liên quan đến kiểm định chất lượng giáo dục đại học, tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục đại học, quy định nguyên tắc về khung trình độ quốc gia Việt Nam vào Điều 35, nguyên tắc về tự chủ theo lĩnh vực phù hợp với năng lực tự chủ của Điều 32, trước khi giao Thủ tướng Chính phủ quy định, rà soát, hoàn thiện các quy định về mở ngành đào tạo giảng viên, Hội đồng trường v.v..
Điều 32, trước khi giao Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quy chế công khai đối với cơ sở giáo dục đại học cần quy định trong luật những nội dung quan trọng cần phải công khai để có thể nhìn nhận được cơ bản quy mô, chất lượng đào tạo, đặc biệt phải công khai số sinh viên ra trường có việc làm để xã hội có đầy đủ thông tin, trước khi dự tuyển và theo học.