.jpg)
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh tại Diễn đàn
Phát biểu kết luận tại Diễn đàn, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho biết, sau một thời gian làm việc khẩn trương, tập trung và trách nhiệm cao, Diễn đàn chính sách quốc gia đối với thanh niên có chủ đề “Đào tạo nghề cho thanh niên” đã hoàn thành toàn bộ chương trình đề ra, thành công tốt đẹp. Đây là kết quả của sự phối hợp chặt chẽ giữa Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Ủy ban Quốc gia về thanh niên Việt Nam, sự ủng hộ của Lãnh đạo Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành trung ương, các tỉnh, thành phố, các chuyên gia, nhà khoa học, các doanh nghiệp và đông đảo đoàn viên, thanh niên.
Diễn đàn đã thu hút sự quan tâm lớn của xã hội, các cơ quan quản lý nhà nước và thanh niên. Để chuẩn bị cho Diễn đàn, Ban Tổ chức Diễn đàn đã tổ chức nhiều buổi làm việc, tọa đàm với các chuyên gia để xin ý kiến về chủ đề và các nội dung của Diễn đàn. Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho biết, tại Hội trường Diên Hồng Tòa nhà Quốc hội với trên 300 đại biểu tham dự là các đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, nhà quản lý, các cơ sở đào tạo, doanh nghiệp và đông đảo đoàn viên, thanh niên – đối tượng trực tiếp được thụ hưởng các chính sách của nhà nước về đào tạo nghề; đặc biệt, có sự tham dự chủ trì của Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn; Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam; lãnh đạo các cơ quan Quốc hội, các Bộ ngành liên quan, đại diện lãnh đạo các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương khiến không khí Diễn đàn rất sôi nổi, các ý kiến tham luận rất trí tuệ, sâu sắc và trách nhiệm.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho biết, sau Diễn đàn, Ban Tổ chức sẽ phối hợp với các cơ quan xây dựng Báo cáo kết quả của Diễn đàn, gửi tới các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành có liên quan làm tài liệu tham khảo khi xem xét, hoạch định chính sách về đào tạo nghề nói chung và đào tạo nghề cho thanh niên nói riêng.
Trên cơ sở các ý kiến thảo luận và các bài tham luận, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh đã tổng kết các nhóm vấn đề và 06 nhóm giải pháp đáng lưu ý về đào tạo nghề cho thanh niên. Cụ thể:
Về thực trạng công tác đào tạo nghề cho thanh niên, trong quá trình đổi mới, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm đền đào tạo nguồn nhân lực, trong đó có lực lượng lao động trẻ - thanh niên. Thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nguồn lực con người. Đào tạo nghề cho thanh niên là đào tạo lực lực lượng cốt lõi của nguồn nhân lực quốc gia ở mọi trình độ. Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách phát triển công tác đào tạo nghề, trong đó có đào tạo nghề cho thanh niên. Quốc hội, Chính phủ đã ban hành tương đối đầy đủ các văn bản quy phạm pháp luật và văn bản chỉ đạo, điều hành liên quan tới công tác đào tạo nghề. Các bộ, ngành trung ương, địa phương, các tổ chức đoàn thể chính trị xã hội, nhất là các tổ chức của thanh niên đã cụ thể hóa thành nhiều chương trình, đề án, kế hoạch phát triển công tác đào tạo nghề cho thanh niên. Qua đó, nguồn lực đầu tư cho đào tạo nghề tiếp tục được tăng cường và đa dạng hóa. Hệ thống cơ sở vật chất phục vụ cho công tác đào tạo nghề được quan tâm đầu tư, phát triển rộng khắp và đa dạng. Chất lượng và hiệu quả giáo dục nghề nghiệp đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu sử dụng lao động của doanh nghiệp và thị trường lao động. Quy mô đào tạo nghề cho thanh niên không ngừng được tăng lên. Nhận thức của xã hội, nhất là các doanh nghiệp và bản thân thanh niên về giá trị kỹ năng nghề thay đổi theo hướng tích cực. Gắn kết giữa giáo dục nghề nghiệp với thị trường lao động và việc làm bền vững có chuyển biến tích cực. Mô hình hợp tác đào tạo nghề giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp và doanh nghiệp phát triển khá đa dạng.
Tuy nhiên, đào tạo nghề cho thanh niên cũng bộc lộ những số tồn tại, hạn chế. Đổi mới tư duy về hoạt động giáo dục và đào tạo còn chậm, chưa quyết liệt, chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra. Cơ chế, chính sách chưa đồng bộ. Quy mô đào tạo chưa tương xứng với lực lượng lao động, nhất là đối với nhóm dân số trong độ tuổi thanh niên. Chất lượng đào tạo nghề còn có khoảng cách với yêu cầu của thị trường lao động, còn thấp trong tương quan với các nước phát triển trong khu vực ASEAN và thế giới. Cơ cấu đào tạo còn bất hợp lý về trình độ, ngành nghề, vùng miền và tính bao trùm, tâm lý của thanh niên, chưa phù hợp với yêu cầu của thị trường lao động và xu thế của thế giới. Công tác đào tạo lại, đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp, đào tạo thích ứng cho lao động trong doanh nghiệp và thị trường lao động chưa được chú trọng. Công tác dự báo về nhu cầu lao động thanh niên (số lượng, cơ cấu ngành nghề) chưa sát với thực tế. Đào tạo nghề nghiệp cho các đối tượng thanh niên yếu thế, người dân tộc thiểu số, phụ nữ chưa được quan tâm đúng mức. Tỷ lệ thanh niên là người dân tộc thiểu số tham gia học nghề còn rất thấp và chủ yếu là tham gia khóa học nghề ngắn hạn. Ứng dụng công nghệ số và thành tựu Cách mạng công nghiệp 4.0 chưa kịp thời.
Về các vấn đề đặt ra đối với công tác đào tạo nghề cho thanh niên hiện nay, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh nêu rõ, trên cơ sở đánh giá, phân tích thực trạng, nhận diện những cơ hội và thách thức cho thấy, lực lượng thanh niên là đông đảo nhất, đóng vai trò lực lượng chủ đạo trong việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trong việc thực hiện chiến lược phát triển nhanh, bền vững đất nước trong giai đoạn mới. Do vậy, đào tạo nghề cho thanh niên cần được xem là một trong những trọng tâm của cả hệ thống giáo dục - đào tạo ở mọi cấp, trình độ, hình thức đào tạo (không phải chỉ là nhiệm vụ của riêng hệ thống giáo dục nghề nhiệp). Điều đó đòi hỏi cách tiếp cận hệ thống, đồng bộ, hiệu quả trong đào tạo nguồn nhân lực ở mọi cấp độ, mọi địa phương, các lĩnh vực; tránh sự chia cắt cơ học, không hợp lý.
Bên cạnh đó, bối cảnh mới đặt ra nhiều thách thức cho việc đổi mới hệ thống đào tạo nghề nghiệp của đất nước, nhất là đối với thanh niên: cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, đại dịch COVID-19 sẽ thúc đẩy quá trình tự động hóa trong sản xuất - kinh doanh, dẫn đến lực lượng lao động trực tiếp sản xuất sẽ giảm mạnh, trước hết là số làm gia công, lắp ráp; đòi hỏi về lực lượng lao động trình độ cao, chất lượng cao sẽ tăng lên; yêu cầu về kỹ năng nghề nghiệp cao hơn; việc thay đổi nghề nghiệp và nâng cao nghề nghiệp sẽ diễn ra thường xuyên hơn.
.jpg)
Diễn đàn có sự tham dự và chủ trì của Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn
Ngoài ra, tỷ lệ thanh niên thất nghiệp cao là vấn đề chung ở hầu hết các nền kinh tế trên thế giới, trong đó có Việt Nam; mức độ thất nghiệp của thanh niên có xu hướng tăng dần theo trình độ chuyên môn kỹ thuật, thể hiện trình độ kỹ thuật - công nghệ của nền kinh tế nước ta còn tương đối thấp; quy mô đào tạo và cơ cấu đào tạo của hệ thống đào tạo nghề nghiệp chưa đáp ứng có hiệu quả, kịp thời với nhu cầu của xã hội, trong bối cảnh quy mô dân số tiếp tục tăng lên (dự báo đến năm 2030 dân số nước ta khoảng 107 triệu người), hàng năm có thêm khoảng gần 1 triệu người bước vào tuổi lao động; đang có sự “lệch pha” trong định hướng đào tạo nghề nghiệp, tư vấn hướng nghiệp giữa hệ thống đào tạo với nhu cầu thực tế về nhân lực của sự phát triển kinh tế - xã và với nhu cầu (mong muốn) của người học, thể hiện ở: cơ cấu đào tạo, tình trạng thất nghiệm và cấu trúc nguồn nhân lực; hệ thống đào tạo nghề nghiệp của Việt Nam phải đáp ứng các trình độ nhân lực khác nhau, có sự phân tầng giữa các vùng miền, lĩnh vực, trình độ phát triển, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang tăng tốc; nguồn lực cho giáo dục nghề nghiệp chưa bảo đảm cho tiến trình tăng quy mô và chất lượng đào tạo…
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh nhấn mạnh, Việt Nam là một đất nước đa sắc tộc, có điều kiện tự nhiên, trình độ phát triển và văn hóa truyền thống khác nhau. Công tác đào tạo nghề nghiệp nói chung và cho thanh niên nói riêng, phải tính toán đầy đủ các yếu tố về kiện tự nhiên, trình độ phát triển, môi trường văn hóa - xã hội - sinh thái để có cách thức tiếp cận, nội dung, chương trình, phương thức phù hợp, hiệu quả. Trong giai đoạn trước mắt, việc khôi phục thị trường lao động khôi phục và phát triển kinh tế-xã hội trong điều kiện thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid - 19 là một thách thức kép, vừa phải giải quyết bài toán đảm bảo cung ứng nhân lực trước mắt cho phục hồi kinh tế - xã hội trong tình thế dịch Covid - 19 đang còn tác động mạnh và không sớm kết thúc, vừa phải thực hiện các giải pháp căn cơ, mang tầm chiến lược lâu dài về đào tạo, sử dụng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao trong 5 - 10 - 20 năm tới để tạo động lực then chốt cho đất nước phát triển nhanh - bền vững
Về các giải pháp, kiến nghị, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh lưu ý 06 giải pháp quan trọng:
Thứ nhất, cần tiếp tục rà soát, bổ sung, hoàn thiện thể chế về công tác đào tạo nghề nói chung và cho từng đối tượng cho thanh niên; xây dựng đồng bộ 08 chính sách đã được quy định tại Luật Thanh niên.
Thứ hai, tăng cường công tác tư vấn nghề nghiệp, hướng nghiệp và định hướng nghề nghiệp cho thanh niên; nâng cao giá trị xã hội của công tác đào tạo nghề cho thanh niên gắn với dự báo nhu cầu thị trường lao động.
Thứ ba, ứng dụng khoa học, công nghệ, nâng cao chất lượng công tác đào tạo nghề. Đổi mới, hoàn thiện nội dung, chương trình và phương thức đào tạo phù hợp, hiệu quả, đối với từng trình độ, lĩnh vực, đối tượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế - xã hội; nhất là nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo ngắn hạn đối với lực lượng lao động đang trực tiếp sản xuất kinh doanh.
Thứ tư, tiếp tục đổi mới và hoàn thiện quy hoạch mạng lưới đào tạo nghề đáp ứng với đòi hỏi đa tầng của trình độ lực lượng sản xuất - trình độ công nghệ và đặc điểm của các vùng, lĩnh vực trong giai đoạn mới.
Thứ năm, xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp, không gian khởi nghiệp trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp; đào tạo khởi nghiệp cho thanh niện học nghề để giúp thanh niên đổi mới, sáng tạo khởi nghiệp và tự tạo việc làm.
Thứ sáu, huy động tối đa các nguồn lực để phát triển công tác tạo nghề cho thanh niên.
Trên tinh thần đó, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh đề nghị Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành chỉ thị về đổi mới, tăng cường công tác đào tạo nghề trong tình hình mới. Đồng thời, kiến nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo rà soát Luật có liên quan như Luật Giáo dục nghề nghiệp, Luật Giáo dục, Luật Việc làm, Luật Thanh niên…; bổ sung hoặc ban hành mới các quy định pháp luật, chính sách tạo thuận lợi cho việc đào tạo nghề. Ưu tiên ban hành cơ chế, chính sách phổ cập nghề cho thanh niên; rà soát, điều chỉnh ban hành cơ chế, trong đó có các chính sách miễn giảm học phí cho thanh niên học nghề; chính sách về đào tạo lại, đào tạo lại cho thanh niên thuộc các nhóm đối tượng thanh niên; có cơ chế để lồng ghép các hoạt động đào tạo nghề cho thanh niên trong các Chương trình mục tiêu quốc gia thuộc thẩm quyền phê duyệt, quyết định của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc Hội.
Diễn đàn thu hút sự quan tâm lớn của xã hội, các cơ quan quản lý nhà nước và thanh niên với hơn 300 đại biểu tham dự
Đối với Chính phủ, đề nghị chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương quan tâm, ưu tiên phát triển giáo dục nghề nghiệp coi đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, góp phần thực hiện đột phá chiến lược nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhằm tăng năng suất lao động và năng lực cạnh tranh quốc gia trong tình hình mới; thực hiện chính sách phổ cập nghề cho thanh niên theo quy định của Luật Giáo dục nghề nghiệp; chỉ đạo các cơ quan có liên quan sơ kết, đánh giá thực hiện Luật Giáo dục nghề nghiệp, Luật Việc làm, Luật thanh niên... để đề xuất bổ sung, sửa đổi phù hợp với bối cảnh mới; hoàn thiện và ban hành các chương trình hành động thực hiện Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021-2030 và tầm nhìn đến 2045; lồng ghép các hoạt động có liên quan trong Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp với các hoạt động trong Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam; hoàn thiện và ban hành Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp cho giai đoạn tới, thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Đồng thời, chỉ đạo triển khai hiệu quả các nội dung liên quan tới đào tạo, đào tạo lại nghề cho thanh niên trong Nghị quyết 11/NQ-CP ngày 30/1/2022 về chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; hoàn thiện công tác dự báo về nhu cầu và sự thay đổi cơ cấu nguồn nhân lực ở cấp quốc gia, cấp vùng, cấp địa phương, cấp ngành; hoàn thiện nội dung, chương trình, phương thức giáo dục phẩm chất đạo đức, ý thức nghề nghiệp, trách nhiệm xã hội, trách nhiệm công dân, kỹ năng mềm cho học sinh, sinh viên; hỗ trợ các gói tín dụng vay ưu đãi cho thanh niên, học sinh, sinh viên khởi nghiệp./.