Tổng thuật sáng 27/9: Hội nghị triển khai kế hoạch giám sát của Quốc hội năm 2023
Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường: Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội
Sáng ngày 27/9, tại Hội trường Diên Hồng, Nhà Quốc hội, Uỷ viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chủ trì Hội nghị triển khai Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2023. Đây là lần thứ 2 Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Hội nghị triển khai Chương trình giám sát, sau thành công của Hội nghị đầu tiên diễn ra vào ngày 04/11/2021. Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến tại 49 điểm cầu các Đoàn ĐBQH các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương trong cả nước.
Toàn cảnh Hội nghị triển khai Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2023.
Thượng tướng Trần Quang Phương - Phó Chủ tịch Quốc hội điều hành Hội nghị. Tham dự Hội nghị có đại diện Thường trực Chính phủ, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đại diện Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đại diện lãnh đạo Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Toà án nhân dân tối cao, Kiểm toán Nhà nước, các bộ, ngành Trung ương, các đại biểu Quốc hội chuyên trách Trung ương, đại diện Thường trực Tỉnh ủy, Thành ủy, Thường trực Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận cấp tỉnh, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy, Thành ủy, Thanh tra cấp tỉnh,…
Hội nghị nhằm triển khai Nghị quyết số 47/2022/QH15 ngày 06/6/2022 về Chương trình giám sát năm 2023 của Quốc hội và Nghị quyết số 23/2022/UBTVQH15 ngày 04/8/2022 về Chương trình giám sát năm 2023 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Dũng về kết quả triển khai Chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2022, các giải pháp tiếp tục thực hiện có hiệu quả chương trình giám sát những tháng cuối năm 2022 và triển khai chương trình giám sát năm 2023.
Theo đó, việc thực hiện các nội dung giám sát chuyên đề của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo yêu cầu của Kế hoạch được Thường trực Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp cùng Đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố tổ chức các hoạt động giám sát, khảo sát theo các chuyên đề để cung cấp thêm thông tin, nhận định, đánh giá đối với các nội dung giám sát chuyên đề của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Bên cạnh đó, học tập kinh nghiệm của Quốc hội trong việc tổ chức các hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân Thành phố nhằm nâng cao hiệu quả công tác giám sát của Hội đồng nhân dân Thành phố nhất là trong giai đoạn thực hiện tổ chức chính quyền đô thị tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Theo Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Dũng, việc giám sát văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước ở Trung ương được quan tâm thực hiện, qua đó, phát hiện những nội dung không phù hợp, chưa rõ ràng để kiến nghị, yêu cầu rà soát, sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ; việc giám sát chuyên đề được tiến hành chủ động, bám sát lĩnh vực phụ trách, bảo đảm tiến độ, chất lượng đề ra, hỗ trợ hiệu quả cho công tác xây dựng pháp luật, thẩm tra các báo cáo, đồng thời, đề xuất kiến nghị cụ thể nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và khắc phục bất cập, hạn chế trong lĩnh vực được giám sát. Giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo và giám sát giải quyết kiến nghị của cử tri được chú trọng, triển khai nghiêm túc, thường xuyên, hiệu quả ngày càng được nâng cao, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, củng cố niềm tin của cử tri và Nhân dân vào hoạt động giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Dũng phát biểu theo hình thức trực tuyến.
Công trác triển khai thực hiện Chương trình giám sát của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2022 được ban hành rất sớm tại Kế hoạch số 80/KH-UBTVQH15 ngày 01/11/2021 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; đã tạo điều kiện để Thường trực Hội đồng nhân dân Thành phố chủ động trong việc chỉ đạo điều hòa phối hợp hoạt động giám sát, khảo sát của Thường trực và các Ban của Hội đồng nhân dân Thành phố gắn với các nội dung giám sát chuyên đề của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội để có thông tin và chuẩn bị chu đáo các báo cáo phục vụ các 04 đoàn giám sát của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đảm bảo theo tiến độ và theo đề cương báo cáo đính kèm; cử đại diện Thường trực Hội đồng nhân dân Thành phố tham gia cùng 02 Đoàn giám sát của Quốc hội tại các cơ quan, đơn vị trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh theo kế hoạch chi tiết đã ban hành và thực hiện tiếp đoàn giám sát của Quốc hội phục vụ 02 nội dung theo kế hoạch giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Dũng cũng cho biết, điểm mới trong công tác giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2022 so với trước đây đó là trong các đơn vị được giám sát có Thường trực Hội đồng nhân dân Thành phố, trước đây Thường trực Hội đồng nhân dân Thành phố là thành phần được mời tham gia dự các hoạt động giám sát của các đoàn giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại các cơ quan, tổ chức trên địa bàn Thành phố. Qua đó, Thường trực Hội đồng nhân dân Thành phố phải tự rà soát, đánh giá theo chức năng nhiệm vụ, quyền hạn của mình trong việc triển khai thực hiện chính sách, pháp luật trên địa bàn Thành phố và chuẩn bị báo cáo cụ thể cho từng chuyên đề giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Thường trực Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh nhận thấy hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng còn một số khó khăn, hạn chế nhất định như: Hiệu quả công tác giám sát việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật chưa cao, nhất là văn bản quy định chi tiết, thi hành luật. Một vài nội dung giám sát còn tình trạng dựa vào việc xem xét báo cáo của các cơ quan chịu sự giám sát; hoạt động giám sát, khảo sát có thời điểm còn tập trung tại một số địa phương; có trường hợp cơ quan chịu sự giám sát chưa bảo đảm tiến độ, chất lượng báo cáo theo yêu cầu. Nguyên nhân của những khó khăn, hạn chế nêu trên là do một số nội dung giám sát có phạm vi rộng, tính chuyên sâu cao, trong khi thời gian và nguồn lực thực hiện của các cơ quan của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội còn hạn chế.
Cơ chế giám sát việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát còn hạn chế mới bước đầu được thực hiện nhưng chưa thực sự hiệu quả, trong một số trường hợp chưa chỉ ra được trách nhiệm cụ thể của chủ thể chịu sự giám sát. Thành phần Đoàn giám sát còn hình thức, nặng tính cơ cấu, thiếu thành phần có chuyên môn sâu, một số thành viên chưa tham dự đầy đủ hoạt động của Đoàn.
Để chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục thực hiện có hiệu quả những tháng cuối năm 2022 và triển khai chương trình giám sát năm 2023, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Dũng cho biết, Thường trực Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đề xuất một số giải pháp, cụ thể như sau:
Về mục tiêu phải xác định tiếp tục đổi mới và đẩy mạnh công tác giám sát là khâu trọng tâm, “mũi nhọn” để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội trong thời gian tới phải lựa chọn trúng vấn đề quan trọng của đất nước, các vấn đề mà thực tiễn phát sinh khi triển khai các nghị quyết của Quốc hội.
Xây dựng chương trình giám sát bám sát tình hình thực tiễn, tập trung vào những vấn đề như: hoạt động của bộ máy nhà nước; việc ban hành và thực thi cơ chế, chính sách; hoạt động thuộc lĩnh vực tư pháp; giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân. Bảo đảm cân đối giữa các hoạt động giám sát (xem xét báo cáo, giám sát chuyên đề, chất vấn, giám sát văn bản quy phạm pháp luật,…).
Tiếp tục chú trọng công tác chỉ đạo, điều hòa, phối hợp hoạt động giám sát; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao chất lượng công tác phối hợp phục vụ hoạt động giám sát, công tác nắm bắt thông tin của Quốc hội sau khi có nghị quyết giám sát, kết quả thực hiện của Chính phủ từ đó có đánh giá và xác định việc giám sát đã đặt vấn đề đúng chưa, cần điều chỉnh chính sách gì, quy định nào để từ đó việc giám sát của Quốc hội để đi đến cùng vấn đề. Trong Báo cáo kết quả giám sát, nghị quyết về giám sát cần có các tiêu chí định lượng rõ ràng, mốc thời gian, trách nhiệm thực hiện cụ thể của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.
Tiếp tục phát huy kinh nghiệm, cải tiến, đổi mới trong giám sát chuyên đề; đẩy mạnh tương tác với đối tượng chịu sự ảnh hưởng của chính sách, pháp luật; tăng cường sử dụng thông tin từ cơ quan thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, chuyên gia, nhà nghiên cứu trong xây dựng báo cáo và nghị quyết giám sát; Cần có chương trình giám sát chuyên đề về đầu tư công, công tác bồi thường giải phóng mặt bằng (quá trình giám sát cần tập trung vào các dự án trọng điểm, những vấn đề cốt lõi đang ảnh hưởng đến quá trình thực hiện các chương trình, nghị quyết của Quốc hội).
Chú trọng giám sát việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về giám sát chuyên đề, chất vấn; tăng cường xem xét các kiến nghị giám sát chưa được thực hiện; nghiên cứu có quy định định kỳ xem xét việc giải quyết kiến nghị giám sát tại các kỳ họp Quốc hội, phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội, quy định về việc tiếp nhận, tổng hợp các kiến nghị giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội.
Ngoài những kinh nghiệm, cách làm mới sáng tạo đã phát huy trong thời gian qua, Thường trực Hội đồng nhân dân Thành phố kính đề xuất Ủy ban Thường vụ Quốc hội tạo điều kiện để Thường trực Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được tham dự các buổi giám sát, làm việc của các Đoàn giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khi làm việc với các Bộ, ngành Trung ương để thực hiện trách nhiệm giải trình, làm rõ các nội dung còn khác nhau giữa báo cáo của các cơ quan; qua đó, phân tích đánh giá về nguyên nhân chủ quan, khách quan; công tác phối hợp; cơ chế, chính sách; quy định pháp luật chưa thống nhất, chồng chéo, thiếu… để thấy được trách nhiệm của từng cơ quan trong việc thực hiện các chính sách pháp luật của Nhà nước mà nhất là các nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, từ đó tự các cơ quan có các giải pháp khắc phục khả thi để thực hiện đạt kết quả tốt nhất các yêu cầu, lưu ý mà được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội kết luận.
Xem xét có chế tài cụ thể trong trường hợp cơ quan chức năng chậm hoặc không giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân do đại biểu Quốc hội chuyển đến. Hướng dẫn cụ thể hơn về quy trình giám sát để đại biểu Quốc hội tự mình thực hiện giám sát.
Tăng cường hoạt động giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội bảo đảm chất lượng, khả thi, hiệu quả, tránh hình thức, phù hợp với khả năng, nguồn lực; chủ động phối hợp với các Đoàn giám sát của các cơ quan của Quốc hội, với Thường trực, các Ban của Hội đồng nhân dân nhằm tránh sự chồng chéo./.