CHỦ TỊCH QUỐC HỘI VƯƠNG ĐÌNH HUỆ: CHUẨN BỊ KỸ LƯỠNG CÁC CÔNG TÁC LẬP PHÁP, GIÁM SÁT VÌ SỰ KIẾN TẠO VÀ PHÁT TRIỂN
TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP SÁNG 10/4: KHAI MẠC PHIÊN HỌP LẦN THỨ 22 CỦA UỶ BAN THƯỜNG VỤ QUỐC HỘI
Trình bày Tờ trình về đề nghị xây dựng Luật Bản dạng giới, đại biểu Nguyễn Anh Trí cho biết việc xây dựng Luật này nhằm khẳng định, tôn trọng quyền chuyển đổi giới tính của công dân; hoàn thiện pháp luật về chuyển đổi giới tính, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và tình hình mới; đồng thời, thể hiện giá trị nhân bản, nhân văn và nhân đạo cao cả của Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam; bảo vệ cộng đồng yếu thế và không để ai bị bỏ lại phía sau.
Đại biểu Nguyễn Anh Trí trình bày Tờ trình về đề nghị xây dựng Luật Bản dạng giới
Đại biểu đề xuất 3 nhóm chính sách xây dựng Luật gồm: Quyền chuyển đổi giới tính của công dân; Quyền được công nhận giới tính mới khác giới tính khi sinh theo yêu cầu của công dân và Quyền được lựa chọn hình thức can thiệp y học để chuyển đổi giới tính của công dân.
Đại biểu Nguyễn Anh Trí dự kiến trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 theo đó, trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024) và trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025).
Điều hành nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, đối với dự án Luật Bản dạng giới, các cơ quan thống nhất với đại biểu Nguyễn Anh Trí. Chính phủ cũng đã có văn bản chính thức đồng ý sự cần thiết ban hành luật và đề nghị cân nhắc thêm một số nội dung và hoàn chỉnh hồ sơ trình Quốc hội. Tuy nhiên, Ủy ban Xã hội còn có băn khoăn khi hiện nay Chính phủ đang nghiên cứu Luật Chuyển đổi giới tính và một số nội dung chưa rõ, cho nên đề nghị đánh giá tác động kỹ lưỡng và lùi lại khi đủ điều kiện.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành nội dung phiên họp
Do đó vấn đề đặt ra là nếu làm Luật Bản dạng giới thì có làm Luật Chuyển đổi giới tính nữa không. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, việc đại biểu Quốc hội trình dự án luật là quý. Nếu dự án luật được đưa vào Chương trình sẽ là một điểu nhấn của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV. Đại biểu Nguyễn Anh Trí cũng là người có tâm huyết, trình độ, chuyên môn sâu. Vấn đề bản dạng giới là vấn đề được đại biểu nghiên cứu từ lâu. Nếu tiếp tục lùi dự án luật thì sẽ muộn và hết nhiệm kỳ. Do đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị xem xét, góp ý để đại biểu hoàn chỉnh thêm.
Thảo luận về nội dung này, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường đánh giá cao sự tâm huyết, trách nhiệm với cộng đồng của đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí, đồng thời cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với các vị đại biểu Quốc hội khi trình sáng kiến lập pháp, chia sẻ với các cơ quan nhà nước trong công tác lập pháp.
Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường ghi nhận phạm vi điều chỉnh đã tương đối rõ. Đại biểu cũng đã làm rõ được tính cấp thiết, sự cần thiết ban hành luật nhằm đảm bảo quyền chuyển đổi giới tính của cá nhân. Đã hơn 6 năm nhưng Điều 37 của Bộ luật Dân sự mới sắp được đi vào cuộc sống, Tổng Thư ký Quốc hội nêu rõ. Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường nhận thấy đa phần nội dung chính sách liên quan đến quyền con người nên giao cho Ủy ban Pháp luật chủ trì thẩm tra là hợp lý.
Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường phát biểu tại phiên họp
Cho biết, táo cáo thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban Pháp luật có nêu dự án luật này khó, nhạy cảm, còn nhiều ý kiến khác nhau, tuy nhiên, theo Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường không nên vì khó, nhạy cảm mà né tránh vấn đề. Bởi chuyển đổi giới tính ở thời điểm này cũng tương đối cởi mở và nếu không xây dựng hành lang pháp lý thì chính chúng ta sẽ vướng cả về thể chế lẫn thực tiễn và hội nhập quốc tế, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường nhấn mạnh. Từ những phân tích trên, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường nhất trí với việc trình dự án luật vào Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV để đại biểu có thời gian hoàn thiện kỹ lưỡng hơn hồ sơ.
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh nêu rõ Ủy ban Xã hội cơ bản ủng hộ hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Bản dạng giới. Đồng thời, đề nghị đại biểu Nguyễn Anh Trí cần nghiên cứu chuẩn bị kỹ lưỡng đảm bảo chất lượng của hồ sơ. Trong đó, nhấn mạnh làm rõ cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý, mối quan hệ với pháp luật khác, tính khả thi của việc xây dựng luật và việc thực hiện, rà soát đảm bảo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và phạm vi của dự án luật. Đồng thời, cần xác định chính sách phù hợp của các nội dung; cần đánh giá kỹ lưỡng về nhiều mặt và các luật có liên quan.
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh đề nghị đại biểu Quốc hội và các cộng sự cần đầu tư kỹ lưỡng, nghiên cứu thấu đáo các ý kiến của bộ, ngành, ý kiến thẩm tra của Ủy ban Xã hội và tuân thủ đúng các quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật để hoàn thiện hồ sơ đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh vào thời điểm sau khi hoàn thiện, đáp ứng được yêu cầu.
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh phát biểu tại phiên họp
Liên quan đến nội dung đề xuất, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long nêu rõ chuyển đổi giới tính không đơn thuần chỉ thay đổi về hộ tịch mà thay đổi một loạt các nhóm vấn đề khác nhau thuộc điều chỉnh của hệ thống pháp luật như phải sửa đổi Luật Nghĩa vụ quân sự, sửa đổi Luật Việc làm, các chế độ và chính sách tiền lương, cùng với đó phải xác định nguồn lực đầu tư cho xã hội để chuyển đổi các công trình lâu nay sử dụng công cộng hoặc sử dụng chung…Đây là những vấn đề cần rà soát kỹ lượng để đảm bảo tính khả thi về mặt pháp luật và đầu tư nguồn lực trên thực tiễn thi hành, Bộ trưởng Bộ Tư pháp nêu rõ.
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, đối với đề xuất xây dựng luật cần được bàn thật kỹ lưỡng với tình thần đáp ứng những yêu cầu cấp bách của thực tiễn cuộc sống vừa lựa chọn nội dung được chuẩn bị tốt nhất, đảm bảo tính đồng bộ của hệ thống pháp luật như Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị cũng như phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từ đầu nhiệm kỳ yêu cầu đặt ra đối với công tác lập pháp của Quốc hội.
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, nội dung cấp bách nhưng chưa được chuẩn bị kỹ lưỡng, chưa có sự đồng thuận cao thì cũng không làm; chỉ làm những gì mà thực sự cấp bách và đã có chuẩn bị kỹ lưỡng, đã chín, đã rõ, có sự đồng thuận cao, được thực tiễn chứng minh là đúng đắn, có cơ sở chính trị, có căn cứ pháp lý khoa học rõ ràng. “Những nội dung nào chưa rõ thì tiếp tục bàn cho kỹ, không ép, luật pháp mà ép là không được”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu
Đối với Luật Bản dạng giới, Chủ tịch Quốc hội bày tỏ ủng hộ và trân trọng đề xuất của đại biểu. Tuy nhiên, do còn ý kiến khác nhau, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Ủy ban Pháp luật, các cơ quan, đại biểu Nguyễn Anh Trí và Chính phủ chuẩn bị thêm để có báo cáo lại Ủy ban Thường vụ Quốc hội ở phiên họp sau để thống nhất. Chủ tịch Quốc hội cho rằng nên trân trọng, khuyến khích, ủng hộ đại biểu Quốc hội thực hiện sáng kiến lập pháp. Do đó, các cơ quan của Chính phủ, các cơ quan Quốc hội cùng chung tay để giúp đại biểu Nguyễn Anh Trí việc này.
Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá rất cao và ghi nhận sự cố gắng, nỗ lực, nhiệt tình, trách nhiệm của đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí. Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao lại cho Ủy ban Pháp luật chủ trì, phối hợp với Ủy ban Xã hội, Bộ Tư pháp, Bộ Y tế làm việc với đại biểu Nguyễn Anh Trí và báo cáo xin ý kiến lại Chính phủ để thống nhất nội dung và báo cáo lại Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét trong phiên họp tháng 5. Trong đó phải làm rõ tên luật là Luật Chuyển đổi giới tính hay Luật Bản dạng giới, phạm vi điều chỉnh, đối tượng điều chỉnh, nội dung của dự án luật và thời gian trình./.