Theo các báo cáo viên cho biết, về giải thích từ ngữ, Luật Dân quân tự vệ năm 2019 (DQTV) bỏ quy định về “DQTV nòng cốt”, “DQTV rộng rãi”. Luật chỉ sử dụng khái niệm “DQTV” để phù hợp với Điều 66 Hiến pháp năm 2013, thống nhất với Luật Quốc phòng và các luật có liên quan khác; Luật bổ sung giải thích các cụm từ về “Ban chỉ huy quân sự cơ quan, tổ chức”, “Công tác DQTV” để thống nhất cách hiểu các cụm từ này trong Luật; cụ thể: Ban chỉ huy quân sự cơ quan, tổ chức là tổ chức được thành lập ở cơ quan, tổ chức để thực hiện công tác quốc phòng. Ban chỉ huy quân sự cơ quan, tổ chức không bao gồm Ban chỉ huy quân sự Bộ, ngành trung ương được thành lập theo quy định của Luật Quốc phòng.
.jpg)
Toàn cảnh buổi tập huấn về Luật Dân quân tự vệ do Văn phòng Quốc hội tổ chức
Việc bổ sung khái niệm này nhằm phân biệt giữa Ban chỉ huy quân sự Bộ, ngành trung ương với Ban chỉ huy quân sự cơ quan, tổ chức (Ban chỉ huy quân sự bộ, ngành được điều chỉnh tại Luật Quốc phòng và Nghị định số 168/2018/NĐ-CP ngày 28/12/2018 của Chính phủ về công tác quốc phòng ở Bộ, ngành Trung ương, địa phương). Hiện nay, toàn quốc đã thành lập được: 68 Ban chỉ huy quân sự ở các ban, bộ, ngành Trung ương; gần 8 nghìn Ban chỉ huy quân sự cơ quan, tổ chức. Công tác DQTV là hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy, quản lý, điều hành về tổ chức xây dựng lực lượng, huấn luyện, đào tạo, hoạt động và bảo đảm cho DQTV.
Về vị trí, chức năng của DQTV, bổ sung cụm từ “tài sản của cơ quan, tổ chức” vào Điều này để hoàn chỉnh địa vị pháp lý về vị trí, chức năng của DQTV: “DQTV là thành phần của lực lượng vũ trang nhân dân; là lực lượng bảo vệ Đảng, chính quyền, tính mạng, tài sản của Nhân dân, tài sản của cơ quan, tổ chức ở địa phương, cơ sở; làm nòng cốt cùng toàn dân đánh giặc ở địa phương, cơ sở khi có chiến tranh”.
Về nguyên tắc tổ chức, hoạt động của DQTV, bổ sung quy định sự chỉ huy của Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam và người chỉ huy đơn vị Quân đội vào trong nguyên tắc tổ chức, hoạt động của DQTV để bảo đảm chặt chẽ nguyên tắc lãnh đạo của Đảng đối với DQTV và phù hợp với thực tế.
Về nhiệm vụ của DQTV, Luật quy định mới nhiệm vụ của DQTV “Tham gia thực hiện các biện pháp về chiến tranh thông tin, chiến tranh không gian mạng theo quy định của pháp luật, quyết định của cấp có thẩm quyền” để thống nhất với Luật Quốc phòng, đáp ứng yêu cầu hoạt động của DQTV trong tình hình mới, và các loại hình chiến tranh mới trong tương lai.
Báo cáo viên chỉ ra rằng, việc bổ sung quy định này là cần thiết, vì ba lí do cơ bản sau: Thứ nhất, thực hiện chiến tranh thông tin phải vận dụng nhiều biện pháp như: Sử dụng hạ tầng kỹ thuật thông tin, báo chí, phát thanh, truyền thanh, truyền hình, tờ rơi, truyền miệng... Chiến tranh không gian mạng là một loại hình thái chiến tranh chủ yếu sử dụng các biện pháp công nghệ cao kết hợp với biện pháp truyền thống. Thứ hai, để tiến hành “chiến tranh thông tin”, “chiến tranh không gian mạng” cần phát huy sức mạnh tổng hợp của cả lực lượng chuyên trách, chính quy và lực lượng rộng rãi. DQTV có phương tiện, vũ khí được trang bị để thực hiện các biện pháp như làm giả mục tiêu, ngụy trang, nghi binh, thiết bị hấp thụ sóng điện từ, sóng rada để nghi binh, lừa địch, phân tán, đối phó hỏa lực của đối phương; đồng thời, có khả năng tiêu diệt máy bay, phương tiện bay, tên lửa hành trình ở độ cao thấp, cực thấp của địch. Thứ ba, DQTV là lực lượng vũ trang quần chúng không thoát ly sản xuất, công tác có điều kiện tiếp cận khoa học công nghệ, nhất là tự vệ ở: Các cơ quan, đơn vị thông tin và truyền thông, doanh nghiệp các khu công nghệ cao,
Báo cáo viên nêu rõ, Luật DQTV năm 2019 đã thể chế đầy đủ đường lối, quan điểm của Đảng về DQTV. Đồng thời, quy định đầy đủ hệ thống chính sách về DQTV, bảo đảm thống nhất với hệ thống pháp luật về quốc phòng và pháp luật có liên quan; tạo cơ sở pháp lý quan trọng để cơ quan, tổ chức, địa phương xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh và rộng khắp, góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, tăng cường tiềm lực và thực lực quốc phòng bảo vệ Tổ quốc. Sau chuyên đề này các đồng chí sẽ được giới thiệu 02 chuyên đề về các nghị định của Chính phủ quy định chi tiết thi hành luật. Để triển khai thi hành luật đạt kết quả thiết thực, đề nghị các cơ quan, đơn vị, địa phương quán triệt và thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định số 140/QĐ-TTg phê duyệt Đề án tuyên truyền, phổ biến, tập huấn Luật Dân quân tự vệ; chính quyền địa phương các cấp ban hành Đề án tổ chức lực lượng, huấn luyện, hoạt động và bảo đảm chế độ, chính sách cho DQTV giai đoạn 2021 - 2025 và những năm tiếp theo đúng quy định của luật; đồng thời triển khai xây dựng các mô hình điểm về DQTV theo chỉ đạo của Bộ Quốc phòng./.