Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Vũ Hải Hà
Phóng viên: Thưa Chủ nhiệm, đây là chuyến thăm đầu tiên của lãnh đạo cấp cao nhất của Việt Nam ra ngoài khu vực ASEAN và sang khu vực châu Âu do ảnh hưởng đại dịch Covid-19. Ông có thể đánh giá ý nghĩa chuyến công tác của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Đoàn đại biểu cấp cao Quốc hội nước ta tới châu Âu?
Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Vũ Hải Hà: Đây là chuyến thăm đầu tiên của lãnh đạo cấp cao nhất của Việt Nam ra ngoài khu vực ASEAN và sang khu vực châu Âu từ sau Đại hội XIII của Đảng, cũng như sau cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026. Chuyến thăm tới ba nước châu Âu lần này, Chủ tịch Quốc hội đã làm việc với 5 đối tác với rất nhiều hoạt động đa phương và song phương.
Chặng dừng chân đầu tiên là Áo, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã tham dự hội nghị các Chủ tịch Quốc hội thế giới lần thứ 5 (WCSP5) tổ chức tại Thủ đô Vienna. Hội nghị này đã quy tụ được hơn 110 Chủ tịch Quốc hội và 40 Phó Chủ tịch Quốc hội các nước tham dự. Hội nghị khẳng định cam kết ủng hộ đối với chủ nghĩa đa phương và đặc biệt là liên nghị viện đa phương để cùng nhau trao đổi biện pháp, giải quyết những vấn đề mang tính chất toàn cầu, trong đó có vấn đề đại dịch, biến đổi khí hậu và phục hồi kinh tế sau đại dịch và những vấn đề như bình đẳng giới, phát triển bền vững và luật pháp quốc tế cũng được trao đổi trong kỳ họp lần này của các Chủ tịch Quốc hội.
Ngoài việc tham dự các hoạt động đa phương, các bài phát biểu của Chủ tịch Quốc hội tại các phiên toàn thể và phiên họp chuyên đề của WCSP5 về lập trường của Việt Nam đối với các vấn đề quốc tế và khu vực, những định hướng phát triển của Việt Nam, Chủ tịch Quốc hội đã có nhiều cuộc tiếp xúc song phương bên lề với những đối tác rất quan trọng trải khắp các châu lục. Ví dụ như các đối tác chiến lược toàn diện như Nga, Ấn Độ; đối tác chiến lược Hàn Quốc, Italia…; với khu vực châu Phi, Chủ tịch Quốc hội đã có cuộc tiếp xúc với các bạn Mô-dăm-bích; châu Mỹ Latinh, có hoạt động song phương với Cuba, Chile là những nước bạn bè truyền thống rất gắn bó; Với khu vực châu Âu có cuộc tiếp xúc với lãnh đạo Nghị viện Anh… Tôi cho rằng, các hoạt động tiếp xúc trực tiếp này sẽ làm sâu sắc hơn quan hệ của nước ta với các đối tác, đóng góp tích cực hơn nữa vào sự phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam và đặc biệt là phục hồi sau đại dịch.
Bên lề cuộc họp lần này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã tiếp xúc song phương với 10 đối tác rất quan trọng ở khắp các châu lục, từ các đối tác chiến lược toàn diện, đối tác chiến lược, đối tác toàn diện và các đối tác truyền thống để cùng nhau bàn bạc, thúc đẩy quan hệ song phương, giải quyết những vướng mắc trong quan hệ giữa hai nước, các đối tác của Việt Nam. Nội dung chủ chốt tại các cuộc tiếp xúc song phương là làm sao đưa hợp tác của Việt Nam với các nước đi vào thực chất, hiệu quả, đặc biệt là sau đại dịch covid -19 để có được một nền tảng vững chắc, phục hồi nhanh nhanh chóng sau đại dịch.
Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội cũng đã có cuộc gặp với các cơ quan Liên hợp quốc tại Vienna, đặc biệt là với cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) để bàn những biện pháp hợp tác giữa hai nước, làm sao sử dụng năng lượng nguyên tử hạt nhân vào mục đích hòa bình để phát triển kinh tế, xã hội. Với Trưởng Văn phòng đại diện của Liên hợp quốc tại Vienna và đồng thời là Cơ quan phòng, chống ma túy của Liên hợp quốc, hai bên cũng bàn bạc rất nhiều vấn đề, trong đó có trao đổi về phòng chống ma túy ở Việt Nam, tham gia một cách tích cực vào quá trình triển khai chương trình nghị sự 2030 về sự phát triển bền vững.
Một điểm mới trong chuyến công tác này là khi gặp các đối tác, đặc biệt là khi gặp Chủ tịch Liên minh Nghị viện thế giới và Tổng Thư ký IPU, các cơ quan Liên hợp quốc, các bạn đều khẳng định Nghị viện đóng vai trò rất lớn trong quá trình triển khai và giải quyết các thách thức mang tính chất toàn cầu, đặc biệt là các cơ quan Liên hợp quốc. Các bạn cho rằng, trước đây kênh hợp tác chủ yếu với các Chính phủ thì nay đã nhận thức là thúc đẩy chiến lược quan hệ với các Nghị viện. Tôi cho rằng, đó là bước chuyển về tư duy rất lớn trong các cơ quan của Liên hợp quốc, làm sao để cùng với các nước triển khai các chương trình hợp tác, giải quyết những vấn đề mang tính chất thách thức toàn cầu.
Phóng viên: Xin Ông cho biết những kết quả quan trọng và cụ thể tại các cuộc thăm, làm việc song phương giữa Chủ tịch Quốc hội và EC, EP và Vương quốc Bỉ?
Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Vũ Hải Hà: Chặng dừng chân thứ hai là ở Bỉ, Chủ tịch Quốc hội đã có các cuộc gặp với Chủ tịch Hội đồng châu Âu, Chủ tịch Nghị viện châu Âu và một số cơ quan của Nghị viện châu Âu để bàn bạc thúc đẩy quan hệ giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu, xác định Châu ÂU là đối tác quan trọng hàng đầu của Việt Nam.
Trong các cuộc gặp, hai bên đã trao đổi những nội dung rất sâu sắc và toàn diện. Từ vấn đề làm sao thúc đẩy việc thực hiện các cam kết của hai bên trong Hiệp định Thương mại tự do (EVFTA), cũng như làm sao sớm triển khai cùng các nước thành viên châu Âu phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ đầu tư (EVIPA), để chuẩn bị tốt nhất cho phục hồi sau đại dịch, để bảo hộ các nhà đầu tư của EU. Đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam tham gia rất nhiều các Hiệp định thương mại tự do thì đây cũng là cơ hội rất lớn cho các nhà đầu tư của EU tham gia vào thị trường Việt Nam. Vì vậy, nếu Hiệp định được phê chuẩn sẽ là bước tiến và tạo cơ hội thuận lợi đối với cả hai bên. Như Chủ tịch Quốc hội nói: “Giống như đôi cánh của con chim, có Hiệp định này mà chưa có Hiệp định kia thì con chim không thể bay cao, bay xa được”. Tôi cho rằng đây là một bước rất quan trọng để chúng ta cùng với các nước châu Âu thúc đẩy việc phê chuẩn. Chủ tịch Hội đồng châu Âu và Chủ tịch Nghị viện châu Âu cũng rất ủng hộ ý tưởng, sự so sánh của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và cho biết sẽ góp sức cùng với chúng ta thúc đẩy các nước thành viên khác cùng cũng phê chuẩn.
Đối với Liên minh châu Âu (EU) thì chúng ta cũng có rất nhiều các mối quan hệ khác về chính trị, qua các cuộc làm việc bạn cũng cam kết rất ủng hộ Việt Nam trong vai trò của khu vực và cho rằng Việt Nam là 1 đối tác quan trọng hàng đầu ở khu vực EU trong những vấn đề về an ninh, quốc phòng. Liên minh châu Âu cũng mong muốn được tham gia cơ chế an ninh, quốc phòng trong khu vực để EU đóng vai trò lớn hơn trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Vấn đề thẻ vàng (IUU), Chủ tịch Hội đồng châu Âu cũng như Chủ tịch Nghị viện châu Âu đều cho rằng các quy định về pháp luật của Việt Nam tương đối đầy đủ và đây là sinh kế của nhiều người dân Việt Nam từ bao đời nay. Tuy nhiên, trong vấn đề này, các bạn cũng vẫn còn lo ngại việc thực thi ở một số địa phương của Việt Nam còn chưa được tốt, mong muốn Việt Nam thực hiện tốt tại các tỉnh, thành phố.. Về phía EU, Chủ tịch Liên minh châu Âu và Chủ tịch Hội đồng châu Âu đều cam kết sẽ trao đổi, trình những đề xuất này lên Ủy ban châu Âu sớm nhất để có thể gỡ thẻ vàng cho Việt Nam.. Về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là thành viên chính thức của Đoàn công tác cũng có nhiều cuộc làm việc với các bạn, mong muốn các nước châu Âu sớm giải quyết vấn đề này. Vì không chỉ đời sống ngư dân Việt Nam gặp khó khăn và về phía châu Âu, thẻ vàng đã giảm 30% lượng thủy hải sản sang châu Âu, làm giảm nguồn cung cho các nước châu Âu. Như vậy, tháo gỡ thẻ vàng không chỉ có lợi cho phía Việt Nam, đồng thời nó cũng có lợi cho phía châu Âu.
Cộng hòa Phần Lan là chặng dừng chân cuối của chuyến công tác. Phần Lan là đối tác truyền thống lâu đời, là nước đầu tiên trong khu vực Tây Âu thiết lập quan hệ ngoại giao của chúng ta, và kể từ đó đến nay quan hệ hai nước phát triển rất tốt đẹp. Trong cuộc hội đàm với bà Chủ tịch Nghị viện Phần Lan và hội kiến với Tổng thống và Thủ tướng Phần Lan, các nhà Lãnh đạo Phần Lan đều đánh giá rất cao cố gắng của Việt Nam trong phát triển kinh tế-xã hội thời gian vừa qua. Nếu như trước đây từ một đối tác hỗ trợ phát triển thì bây giờ là đối tác bình đẳng cùng có lợi để làm ăn trong thương mại, đầu tư. Phần Lan cũng rất mong muốn được hợp tác với Việt Nam trong những lĩnh vực có thế mạnh như chuyển đổi số, giáo dục, y tế, công nghiệp về công nghệ thông tin. Những hợp tác này khi đi vào thực chất sẽ đóng góp rất lớn vào quá trình chuẩn bị sẵn sàng để phục hồi sau đại dịch và cũng như thiết lập quan hệ lâu dài sau này. Về quan hệ nghị viện, trong các cuộc tiếp xúc với Nghị viện các nước thì các bạn đều đánh giá rất cao cố gắng của Quốc hội Việt Nam là phát triển quan hệ nghị viện với các nước. Hai bên cho rằng quan hệ nghị viện giữa hai bên là một kênh rất quan trọng, đặc biệt là ngoại giao nghị viện, vừa là thúc đẩy hợp tác giữa Chính phủ cũng như kết nối giữa nhân dân các nước.
Trong chuyến thăm, Chủ tịch Quốc hội cũng muốn nhấn mạnh, quan hệ Việt Nam - EU là quan hệ đối tác toàn diện nhưng lại mang tính chiến lược. Đấy là những nội hàm quan trọng mà nghị viện của cả hai bên có thể đóng góp cho mối quan hệ đó. Chủ tịch Nghị viện châu Âu rất sẵn sàng hưởng ứng đề nghị của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ làm sao thiết lập một cơ chế mà Nghị viện châu Âu và Quốc hội Việt Nam tăng cường quan hệ, đóng góp vào sự phát triển của quan hệ của Việt Nam-EU. Chủ tịch Ủy ban Thương mại châu Âu cũng rất mong muốn tiếp tục thúc đẩy cơ chế hợp tác giữa Ủy ban Thương mại quốc tế của EU với Ủy ban Đối ngoại Quốc hội thúc đẩy việc thực hiện EVFTA và nhiều vấn đề khác trong quan hệ hai nước, làm sao hỗ trợ tốt nhất cho sự phát triển của quan hệ hai bên.
Trong chuyến công tác tới 3 nước lần này của Chủ tịch Quốc hội, những thành viên chính thức đã cùng với Chủ tịch Quốc hội có các cuộc tiếp xúc với 5 đối tác các cơ quan thuộc Nghị viện và Hội đồng châu Âu cũng như là lãnh đạo của các quốc gia Áo, Bỉ và Phần Lan với tổng số hơn 70 hoạt động. Trong các cuộc tiếp xúc với các nhà lãnh đạo cũng như cộng đồng doanh nghiệp của châu Âu nói chung và của 3 nước, Đoàn đều nhấn mạnh những kết quả 1 năm chúng ta thực hiện Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu, đồng thời làm rõ nhiều vấn đề mà các đối tác cũng như các doanh nghiệp quan tâm liên quan đến những cam kết của Việt Nam trong khuôn khổ Hiệp định thương mại tự do EVFTA. Cũng trong các cuộc tiếp xúc, hàng chục doanh nghiệp đều bày tỏ nguyện vọng sớm được đầu tư tại Việt Nam.
Phóng viên: Mục tiêu quan trọng nữa của Đoàn công tác tại Châu Âu là thúc đẩy ngoại giao vacine, để hỗ trợ tích cực đồng hành cùng Chính phủ phòng chống dịch Covid-19, bảo vệ sức khỏe nhân dân. Ông có thể thông tin thêm về kết quả thưc hiện trong suốt chuyến công tác?
Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Vũ Hải Hà: Về ngoại giao vaccine, kể cả Chủ tịch Hội đồng và Chủ tịch Nghị viện châu Âu đều rất ủng hộ việc tăng cường nguồn cung vaccine cho các nước ASEAN. Trong thời gian tới, Chủ tịch Hội đồng châu Âu nói sẽ cung cấp qua cơ chế COVAX 500 triệu liều vaccine cho các nước ASEAN, trong đó có Việt Nam. Chúng tôi cho rằng đây là những cam kết rất mạnh mẽ. Các cơ chế khác thì đều có hứa và cam kết là ngoài việc viện trợ có xem xét ngược lại hoặc là chúng ta vay hoặc là những phần mà sắp đến thời hạn sử dụng không còn nhiều thì cho chúng ta sử dụng trước. Việc tăng nguồn cung vaccine cho Việt Nam không chỉ giúp chúng ta phòng chống dịch bệnh có hiệu quả hơn mà còn không làm đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu trong đó có các nước Châu Âu.
Vương quốc Bỉ là đối tác rất quan trọng, đối tác chiến lược trong lĩnh vực nông nghiệp của chúng ta ở châu Âu, bạn cũng đánh giá cao sự hợp tác của hai bên, đánh giá cao sự cố gắng của Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết trong Hiệp định song phương, đặc biệt là EVFTA và bạn cũng đang tiến hành triển khai các tiến trình để sớm phê chuẩn EVIPA. Rất là mừng là kết thúc chuyến công tác tại châu Âu lần này của Chủ tịch Vương Đình Huệ, Chính phủ các nước, các nhà đầu tư, các tập đoàn và các tổ chức quốc tế tại châu Âu và cả kiều bào ta ở nước ngoài tặng cho chúng ta 200.000 liều vaccine và nhiều trang thiết bị, vật tư y tế phục vụ công tác phòng chống dịch khác, với tổng trị giá 1.028 tỷ đồng và được chở bằng máy bay cùng Đoàn về Hà Nội.. Với sự chứng kiến của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Lãnh đạo Văn phòng Quốc hội đã làm Lễ bàn giao ngay toàn bộ vaccine số trang thiết bị, vật tư y tế này cho Lãnh đạo Bộ Y tế để nhanh chóng chuyển đến bà con nhân dân vùng dịch hiện nay.
Phóng viên: Chuyến thăm của Chủ tịch Quốc hội diễn ra ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Kết luận 12 về tiếp tục thực hiện Nghị quyết 36 của Bộ Chính trị về công tác người Việt Nam ở nước ngoài. Ông có thể cho biết rõ hơn những chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội khi gặp gỡ cộng đồng người Việt Nam tại các nước đến thăm?
Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Vũ Hải Hà: Đúng như vậy, một điểm nữa mà chúng tôi cũng muốn nói đến đó là công tác người Việt Nam ở nước ngoài. Chuyến thăm của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tại các nước châu Âu diễn ra ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Kết luận 12 về tiếp tục thực hiện Nghị quyết 36 về công tác người Việt Nam ở nước ngoài. Đây là dịp để Chủ tịch Quốc hội trao đổi với bà con về chính sách đối với người Việt Nam ở nước ngoài của Đảng và Nhà nước ta, khẳng định cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài là một bộ phận không tách rời của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Những cuộc găp gỡ giữa Chủ tịch Quốc hội với cộng đồng người Việt Nam tại các nước châu Âu là nguồn động viên rất lớn để kiều bào ta cùng nhau vượt qua đại dịch, ổn định cuộc sống. Chủ tịch Quốc hội cũng mong muốn bà con tiếp tục đoàn kết, Nhà nước sẵn sàng hỗ trợ bà con làm sao có một cuộc sống ổn định, phát huy được vai trò, đóng góp vào quan hệ của hai bên và luôn hướng về Tổ quốc. Chủ tịch Quốc hội coi các cuộc gặp này là những cuộc tiếp xúc cử tri đặc biệt của các đại biểu Quốc hội để cùng trao đổi, trả lời bà con xung quanh những kiến nghị rất chính đáng về giáo dục, duy trì văn hóa dạy tiếng Việt cho cộng đồng.. Tôi cho rằng chuyến thăm đã thành công tốt đẹp trên nhiều bình diện. Sau đây các cơ quan của Việt Nam, trong đó có các cơ quan của Quốc hội sẽ tiếp tục phát huy kết quả của chuyến thăm này để đưa vào chương trình hành động trong thời gian tới./.