CẦN ĐẢM BẢO TÍNH THỐNG NHẤT, ĐỒNG BỘ TRONG THỰC HIỆN QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ BỔ NHIỆM VIÊN CHỨC QUẢN LÝ

Phiên giải trình việc thực hiện quy định của pháp luật về tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm viên chức quản lý và việc quản lý viên chức theo mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp

Toàn cảnh Phiên giải trình

Tham dự Phiên giải trình có các Phó Chủ nhiệm, Ủy viên Thường trực, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Pháp luật, đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội.

Về phía các Bộ, ngành có Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Văn Tùng, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, đại diện Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tư pháp cùng đại diện một số ban, ngành hữu quan.

Phát biểu khai mạc Phiên giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, trong những năm qua, cùng với quá trình phát triển kinh tế, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm giữ ổn định, bảo đảm ươm mầm, bổ nhiệm cán bộ, thông qua hệ thống các đơn vị sự nghiệp công lập để cung cấp dịch vụ công cơ bản, thiết yếu cho nhân dân. Cơ chế quản lý đối với các cơ sở sự nghiệp công lập, viên chức từng bước được đổi mới, nhiều chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước được ban hành để xây dựng, phát triển đội ngũ viên chức hướng tới phục vụ người dân.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng phát biểu khai mạc

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, hoạt động giải trình của các cơ quan sẽ giúp xem xét, đánh giá tình hình thực hiện quy định của pháp luật về tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm viên chức quản lý, việc quản lý viên chức theo chức danh nghề nghiệp, trách nhiệm của các cơ quan; từ đó, kiến nghị biện pháp để khắc phục các bất cập, hạn chế trong việc ban hành và tổ chức thực hiện pháp luật về tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm viên chức quản lý, quản lý viên chức theo chức danh nghề nghiệp, góp phần hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về quản lý viên chức bảo đảm phù hợp với chủ trương của Đảng về đổi mới cơ chế, phương thức quản lý đối với viên chức.

Kịp thời ban hành các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý viên chức theo chức danh nghề nghiệp

Báo cáo một số nội dung việc thực hiện quy định của pháp luật về tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm viên chức quản lý và việc quản lý viên chức theo mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long cho biết, từ năm 2012 đến nay, Bộ Nội vụ đã trình Chính phủ ban hành 14 Nghị định và ban hành 8 thông từ theo thẩm quyền để quy định chi tiết các nội dung liên quan đến quản lý viên chức theo chức danh nghề nghiệp liên quan đến tuyển dụng, thăng hạng, đánh giá, kỷ luật... viên chức; phối hợp với Bộ quản chức danh nghề nghiệp viên chức chuyên ngành xây dựng, ban hành 59 Thông tư quy định về mã số, tiêu chuẩn, bổ nhiệm, xếp lương theo chức danh nghề nghiệp của 216 hạng chức danh nghề nghiệp trong tổng số 70 chức danh nghề nghiệp viên chức thuộc 12 lĩnh vực.

Để bảo đảm đồng bộ trong việc triển khai thực hiện Nghị định số 89/2021/NĐ-CP của Chính phủ, Bộ Nội vụ đã có các văn bản đề nghị Bộ quản lý ngạch công chức, chức danh nghề nghiệp viên chức chuyên ngành khẩn trương rả soát để sửa đổi, bổ sung quy định về tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp viên chức thuộc ngành, lĩnh vực được giao quản lý. Hiện nay, các Bộ đang tiếp tục rà soát để sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các thông tư theo thẩm quyền.

Thứ trưởng Bộ Nội Vụ Trương Hải Long báo cáo

Về tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm viên chức quản lý, Thứ trưởng Bộ Nội vụ cho biết, các văn bản của Đảng và văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến công tác bổ nhiệm viên chức quản lý hiện nay về cơ bản đầy đủ, đồng bộ giữa quy định của Đảng và của pháp luật. Các Bộ, ngành, địa phương đã xây dựng, ban hành quy định về tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm viên chức quản lý theo đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục theo quy định. Việc phân cấp cho Bộ, địa phương quy định cụ thể tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm viên chức quản lý giúp Bộ, địa phương đưa ra các tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm phù hợp với đặc điểm, tình hình thực tế của đơn vị mình.

Tuy nhiên, việc phân cấp thẩm quyền quy định tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm viên chức cho Bộ, cơ quan, địa phương có thẩm quyền quản lý là cần thiết, tuy nhiên việc phân cấp này cũng dẫn đến tình trạng cùng một vị trí viên chức lãnh đạo, quản lý nhưng tiêu chuẩn, điều kiện để được bổ nhiệm lại không giống nhau ở từng địa phương, thậm chí có sự khác nhau giữa các đơn vị cấp huyện trong cùng một địa phương.

Đối với tiêu chuẩn trình độ quản lý, tại Nghị định số 101/2017/NĐ-CP quy định phải có chứng chỉ bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước trước khi bổ nhiệm chức vụ lãnh đạo, quản lý (áp dụng đối với viên chức quản lý). Nội dung này cũng được quy định tại các Thông tư của Bộ và quy định của các địa phương. Nghị định số 89/2021/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung Nghị định số 101/2017/NĐ-CP) không tiếp tục quy định chứng chỉ nêu trên là điều kiện để bổ nhiệm mà việc tham gia bồi dưỡng được thực hiện theo yêu cầu của vị trí việc làm lãnh đạo, quản lý sau khi được bổ nhiệm. Tuy vậy, cho đến nay các Bộ, địa phương chưa kịp thời sửa đổi các văn bản hướng dẫn cho phù hợp.

Về quản lý viên chức theo chức danh nghề nghiệp, các Bộ quản lý chức danh nghề nghiệp chuyên ngành đã quy định cơ bản đầy đủ về mã số, tiêu chuẩn hạng chức danh nghề nghiệp viên chức thuộc ngành, lĩnh vực quản lý. Các văn bản quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp viên chức được ban hành dưới hình thức văn bản quy phạm pháp luật, bảo đảm đúng thẩm quyền theo quy định.

Tuy nhiên, vẫn còn vướng mắc trong nội dung này là quy định về mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp: Một số Bộ quản lý ngành, lĩnh vực chưa ban hành đầy đủ quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp dẫn đến các địa phương sau khi tuyển dụng không thể xếp vào chức danh nghề nghiệp tương ứng, như: vị trí thẩm kế viên (Bộ Xây dựng), kỹ sư Nông học, kỹ sư Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn).

Cần thống nhất, đồng bộ giữa các quy định của các Bộ, ngành với các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên

Tại Phiên giải trình, các đại biểu đã đưa ra các ý kiến cụ thể đánh giá về tình hình thực hiện quy định pháp luật về tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm viên chức quản lý, việc quản lý viên chức theo chức danh nghề nghiệp, trách nhiệm của các cơ quan. Trên cơ sở đề nghị các Bộ, ngành chỉ rõ những tồn tại hạn chế, các đại biểu đã kiến nghị các giải pháp để khắc phục vướng mắc, tồn tại trong việc ban hành và tổ chức thực hiện pháp luật về nội dung này.

Giải trình làm rõ một số nội dung các đại biểu quan tâm trong công tác bổ nhiệm viên chức quản lý, quản lý viên chức chuyên ngành giáo dục đào tạo theo chức danh nghề nghiệp, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, một trong những tồn tại hạn chế trong công này đó là vẫn có sự khác nhau trong phân cấp quản lý tại các địa phương về tuyển dụng, bổ nhiệm, thăng hạng chức danh nghề nghiệp giáo viên dẫn đến các chính sách đối với giáo viên được thực hiện không đồng thời trên toàn quốc, còn tình trạng thực hiện không đúng các quy định hoặc chậm thực hiện dẫn đến ảnh hưởng đến quyền lợi của giáo viên. Cụ thể như vẫn còn tình trạng bổ nhiệm vào chức danh nghề nghiệp giáo viên không đúng quy định; một số địa phương sau khi tuyển dụng, chỉ căn cứ vào trình độ đào tạo của người trúng tuyển để bổ nhiệm vào chức danh nghề nghiệp hạng cao hơn hoặc cao nhất trong cấp học; chậm bổ nhiệm vào chức danh nghề nghiệp giáo viên theo quy định. Đến năm 2020, 2021, nhiều giáo viên đã được bổ nhiệm vào các hạng chức danh nghề nghiệp mới nhưng chưa hoàn thiện các điều kiện, tiêu chuẩn còn thiếu…

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn giải trình làm rõ một số nội dung

Cũng liên quan tới vấn đề tiêu chuẩn bổ nhiệm viên chức quản lý khác nhau giữa các địa phương, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long cho biết, Bộ Nội vụ sẽ phối hợp với các Bộ quản lý chuyên ngành để xây dựng tiêu chuẩn bổ nhiệm viên chức quản lý, tuyển dụng viên chức, đảm bảo mức tiêu chuẩn sàn. Ngoài ra, việc bổ nhiệm, tuyển dụng viên chức nên giao cho các Bộ, ngành, địa phương được quy định cao hơn để đáp ứng đòi hỏi thực tế từng địa bàn, không trái với tiêu chuẩn chung được xác định. Tuy nhiên vẫn phải đảm bảo sự giám sát chặt chẽ đối với các Bộ, ngành, địa phương để đảm bảo chất lượng tốt nhất.

Bên cạnh đó, đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ và một số đại biểu lưu ý, các Bộ, ngành cần có giải pháp để thống nhất quản lý tiêu chuẩn trình độ lý luận chính trị, vì có một số địa phương yêu cầu trình độ lý luận chính trị từ trung cấp trở lên với một số chức danh, có địa phương lại yêu cầu áp dụng với toàn bộ các chức danh. Tương tự, tiêu chuẩn bổ nhiệm viên chức quản lý không thống nhất giữa các địa phương gây băn khoăn trong các viên chức làm việc ở đơn vị sự nghiệp.

Ngoài ra, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Quàng Văn Hương và một số đại biểu đề nghị cần phối hợp chặt chẽ, đảm bảo cơ chế thu hút, tạo điều kiện đối với người dân tộc thiểu số trong tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm viên chức quản lý và việc quản lý viên chức theo mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp.

Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng quản lý, hiệu quả hoạt động của các đơn vị công lập

Phát biểu kết luận Phiên giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng ghi nhận và đánh giá cao tinh thần làm việc nghiêm túc, khẩn trương, trách nhiệm cao, những ý kiến thẳng thắn, tâm huyết của các đại biểu. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cùng các Thứ trưởng Bộ Nội vụ, Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ cùng các Bộ, ngành đã tham gia rất tích cực và trả lời đầy đủ các câu hỏi của các đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nhấn mạnh, trong yêu cầu chung về nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội, việc thực hiện đầy đủ chức năng, thẩm quyền của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội trong vấn đề giám sát hoạt động của bộ máy nhà nước được coi là một trong những nội dung trọng tâm. Tại phiên giải trình này, sau 15 lượt ý kiến, các đại biểu đã nêu 26 câu hỏi, đề cập khá toàn diện các vấn đề về quản lý viên chức, không chỉ tập trung trong tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm viên chức quản lý, quản lý viên chức theo chức danh nghề nghiệp, mà cả một số vấn đề về cơ chế, chính sách, một số chế độ cho viên chức.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng phát biểu kết luận

Theo dõi ý kiến giải trình của lãnh đạo các Bộ, ngành, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật đánh giá cao tinh thần trách nhiệm, chủ động, tích cực của Bộ Nội vụ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế, các Bộ, ngành hữu quan trong việc hoàn thiện pháp luật, tổ chức thi hành pháp luật về tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm viên chức, quản lý viên chức theo chức danh nghề nghiệp. Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nhấn mạnh, đến nay, chúng ta đã có được hệ thống pháp luật tương đối đầy đủ về lĩnh vực này, thể chế hóa kịp thời chủ trương của Đảng, cơ bản đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Các Bộ, ngành địa phương đã tăng cường phổ biến, tuyên truyền pháp luật, hướng dẫn tháo gỡ khó khăn vướng mắc, tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý kịp thời vi phạm liên quan đến công tác quản lý viên chức.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng lưu ý, trong công tác này vẫn còn một số bất cập, khó khăn, vướng mắc đang đặt ra như: chậm trễ ban hành văn bản quy phạm pháp luật; chưa thống nhất, đồng bộ giữa các quy định của các Bộ, ngành với các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên; trong quá trình xây dựng, ban hành chưa nghiên cứu đầy đủ, đánh giá tác động kỹ lưỡng để đảm bảo những quy định phù hợp với thực tiễn…

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nhấn mạnh, Phiên giải trình là cơ hội đề các Bộ, ngành hữu cần nhận diện rõ những tồn tại, vướng mắc này, phân tích kỹ nguyên nhân khách quan, nguyên nhân chủ quan để có giải pháp đồng hành cùng tháo gỡ. Đồng thời đề nghị các Bộ, ngành hữu quan tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, khắc phục những tồn tại, hạn chế đã nêu để tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng quản lý, hiệu quả hoạt động của các đơn vị công lập, xây dựng đội ngũ viên chức có năng lực, trình độ, trách nhiệm, nâng cao chất lượng phục vụ người dân trong lĩnh vực nhiệm vụ được giao.