Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga làm rõ một số vấn đề
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, về giới hạn phạm vi trưng cầu giám định tư pháp (GĐTP), Theo quy định tại Điều 205 Bộ luật Tố tụng hình sự, khi thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 206 của Bộ luật này hoặc khi xét thấy cần thiết thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng ra quyết định trưng cầu giám định. Tờ trình của Chính phủ, để khắc phục tình trạng lạm dụng giám định tư pháp gây khó khăn cho công tác điều tra, truy tố và xét xử, Khoản 1 Điều 25 dự thảo Luật đã bổ sung quy định: “Ngoài những trường hợp bắt buộc trưng cầu giám định theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự, khi cần có đánh giá, kết luận của tổ chức, người giám định tư pháp về chuyên môn đối với những vấn đề có liên quan trong vụ án, vụ việc để chứng minh hành vi phạm tội, thiệt hại, hậu quả của hành vi phạm tội thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng ra quyết định trưng cầu giám định”.
Ủy ban Tư pháp cho rằng, việc bổ sung quy định trên là không phù hợp với phạm vi điều chỉnh của Luật GĐTP. Ngoài những trường hợp bắt buộc phải giám định, trường hợp khác thuộc quyền quyết định của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng khi xét thấy cần thiết để chứng minh vụ án hoặc giải quyết các vấn đề liên quan đến bồi thường, không hạn chế vấn đề gì (khoản 1 Điều 205 Bộ luật Tố tụng hình sự). Quy định như dự thảo Luật sẽ hạn chế thẩm quyền tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, trái với quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự. Những trường hợp lạm dụng trưng cầu GĐTP phát sinh trong thực tiễn là do khâu tổ chức thực hiện, đề nghị các cơ quan có liên quan thống nhất phương án khắc phục.
%20ok%20lcn.jpg)
Về quy định “phân tuyến” việc trưng cầu giám định tư pháp, Điều 21 Luật GĐTP hiện hành quy định: người trưng cầu giám định có quyền trưng cầu cá nhân, tổ chức quy định tại khoản 4 Điều 2 của Luật này thực hiện giám định (Khoản 1) và có nghĩa vụ: lựa chọn tổ chức hoặc cá nhân thực hiện giám định phù hợp với tính chất, yêu cầu của vụ việc cần giám định (Khoản 2), mà không có quy định giới hạn lựa chọn tổ chức, cá nhân GĐTP theo cấp cơ quan giám định. Khoản 4 Điều 25 dự thảo Luật bổ sung quy định theo hướng “phân tuyến” việc trưng cầu và tiếp nhận trưng cầu GĐTP lần đầu theo thứ tự cấp tỉnh, khu vực và Trung ương. Theo Tờ trình của Chính phủ, quy định này nhằm khắc phục tình trạng cơ quan tố tụng khi giải quyết các vụ án kinh tế, tham nhũng chỉ tập trung trưng cầu một số bộ, cơ quan ngang bộ mà ít trưng cầu cơ quan, tổ chức GĐTP ở địa phương, gây quá tải cho các cơ quan Trung ương.
Ủy ban Tư pháp cho rằng, việc bổ sung quy định này là không cần thiết, vì theo Báo cáo tổng kết thi hành Luật GĐTP cho thấy, hệ thống tổ chức GĐTP công lập về pháp y, pháp y tâm thần và kỹ thuật hình sự hiện nay đang đáp ứng tốt yêu cầu của hoạt động tố tụng và không có vướng mắc lớn. Đối với việc GĐTP theo vụ việc, số lượng trưng cầu giám định vụ việc trong các vụ án kinh tế, tham nhũng tại các bộ, cơ quan ngang bộ chiếm tỷ lệ rất nhỏ, không đủ cơ sở để xác định quá tải công việc. Hơn nữa, trưng cầu giám định là hoạt động mang tính chuyên môn, khoa học, theo quy định tại khoản 4 Điều 41 Luật GĐTP, các tổ chức GĐTP theo vụ việc do các bộ, cơ quan ngang bộ công nhận và công bố, không phân cấp Trung ương và địa phương. Việc trưng cầu tổ chức giám định, người giám định theo vụ việc nào là quyền lựa chọn của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng nhằm đáp ứng yêu cầu giải quyết vụ án cụ thể. Việc bổ sung quy định trên tạo ra sự mâu thuẫn giữa Điều 21 và Điều 25 của Luật.
Về trưng cầu giám định liên quan đến nhiều lĩnh vực, Khoản 7 Điều 25 dự thảo Luật bổ sung quy định: trường hợp nội dung cần giám định liên quan đến nhiều lĩnh vực thuộc trách nhiệm của nhiều cơ quan, tổ chức thì người trưng cầu giám định phải xác định nội dung, lĩnh vực chính cần giám định và ghi rõ cơ quan, tổ chức chủ trì, cơ quan, tổ chức phối hợp tiếp nhận trưng cầu, thực hiện giám định trong Quyết định trưng cầu giám định.
Ủy ban Tư pháp nhận thấy, một trong những vướng mắc nhất hiện nay là việc thực hiện GĐTP trong trường hợp liên quan đến nhiều lĩnh vực chuyên môn khác nhau, vì vậy, việc sửa đổi, bổ sung quy định để giải quyết vấn đề này là cần thiết. Tuy nhiên, nội dung quy định trong dự thảo Luật chưa xác định rõ cơ chế thực hiện việc giám định liên quan đến nhiều lĩnh vực; cơ chế trách nhiệm, mối quan hệ giữa từng chủ thể tham gia giám định, sẽ dẫn đến lúng túng, khó khả thi trong thực tế. Mặt khác, mỗi cơ quan theo chức năng, nhiệm vụ chỉ có thể chịu trách nhiệm về một lĩnh vực thuộc phạm vi phụ trách, nếu giao cho một cơ quan có trách nhiệm chủ trì, chịu trách nhiệm chung về kết quả GĐTP là không phù hợp. Ví dụ: vụ án liên quan đến nhiều lĩnh vực: xây dựng, giao thông, đất đai, máy móc, nhà xưởng, hồ sơ tài chính, hồ sơ đấu thầu,... người trưng cầu không thể xác định cơ quan, tổ chức nào chủ trì, cơ quan nào phối hợp trong việc giám định và chỉ định một cơ quan chịu trách nhiệm chung kết quả giám định. Hơn nữa, việc tiếp nhận và tổ chức GĐTP, phân định cơ quan chủ trì, cơ quan phối hợp thực hiện GĐTP,... là nội dung tổ chức thực hiện thuộc trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước về GĐTP và tổ chức GĐTP. Vì vậy, dự thảo Luật quy định người trưng cầu giám định phải ghi rõ cơ quan, tổ chức chủ trì, cơ quan, tổ chức phối hợp tiếp nhận trưng cầu, thực hiện giám định trong quyết định trưng cầu GĐTP là khó khả thi, cần được cân nhắc thêm.
Ngoài các vấn đề nêu trên, Ủy ban Tư pháp đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát các quy định về thời hạn giám định, nhiệm vụ, quyền hạn của Kiểm toán Nhà nước; đồng thời hoàn thiện kỹ thuật lập pháp theo yêu cầu của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, nhất là việc rà soát các quy định để bảo đảm tính thống nhất và khả thi trong dự thảo Luật./.