Chưa nên tăng lương cơ bản vì bội chi ngân sách quá cao?

Hiện năng suất lao động của Việt Nam còn thấp so với nhiều nước trong khu vực, trong khi đó mức bội chi ngân sách đang rất cao nên theo đại biểu quốc hội Bùi Đức Thụ, trước mắt cần giãn thời gian tăng lương để cân đối thu chi.

Xung quanh vấn đề tăng lương, bên lề quốc hội khóa VIII, ông Bùi Đức Thụ, Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội đã có những chia sẻ với báo chí về vấn đề này.

- Thưa ông, ông đánh giá thế nào về đề xuất tăng lương trong năm 2015 và những năm tiếp theo?

Ông Bùi Đức Thụ: Theo lộ trình cải cách tiền lương thì năm nay phải tăng lương. Nhưng do cân đối ngân sách nhà nước năm 2015 hết sức khó khăn, ước tính mức bội chi ngân sách đã lên tới 226.000 tỷ đồng và mức bội chi này mới chỉ đáp ứng được 30% nhu cầu, trong đó, chi thường xuyên để thực hiện chế độ chính sách ban hành (như hỗ trợ nhà ở với người có công)... cũng phải giãn ra để làm từng bước. Ngoài ra, chi trả nợ cũng mới đáp ứng được hơn 60%, còn lại là vay đảo nợ.

Trong khi đó, việc tăng lương đòi hỏi một nguồn tiền quá lớn vì quy mô người hưởng lương và chế độ chính sách từ ngân sách nhà nước rất nhiều.

Ước tính, số lượng cán bộ công chức có gần 700.000 người, nhưng tổng số người hưởng lương từ ngân sách nhà nước, liên quan ngân sách nhà nước lại lên đến hơn 8 triệu người, do vậy, để cải cách tiền lương thì đòi hỏi một lượng tiền rất lớn.

Lần gần đây nhất, để tăng lương cơ bản từ 930.000 lên 1.150.000 đồng, ngân sách nhà nước đã phải bỏ ra trên 44.000 tỷ đồng/năm. Bây giờ, nếu cải cách tiền lương thì chắc chắn bội chi ngân sách lớn hơn, và nợ công ngay từ 2015 sẽ vượt trần. Do vậy, quan điểm của tôi trước mắt chưa nên tăng lương, nên giãn tiến độ cải cách tiền lương để cân đối thu chi.

Có thể thấy, năng suất lao động xã hội của Việt Nam đang ở mức thấp so với các nước khu vực, thậm chí bằng một phần nhỏ của một số nước ở Đông Nam Á.

Tuy nhiên, những năm vừa qua, tốc độ tăng lương của ta lại cao hơn so với tốc độ tăng năng suất lao động xã hội. Đây là vấn đề không bình thường trong vấn đề chính sách tiền lương. Với hai lý do đó, tôi cho rằng, việc cải cách tiền lương phải chậm lại so với lộ trình.

Quan trọng hơn, theo tôi tốc độ tăng lương phải phụ thuộc vào tốc độ tăng năng suất lao động xã hội.

- Vậy theo ông, với mức bội chi cao như vậy thì ngân sách cần ưu tiên vào đối tượng nào?

Ông Bùi Đức Thụ: Chúng tôi suy nghĩ đến hai hướng. Một là, đối tượng về hưu, nhất là các cụ nghỉ hưu đã lâu thì mức lương rất thấp và chế độ hưởng phụ cấp ở một số ngành đặc thù. Với điều kiện như hiện nay, việc trượt giá cùng với đời sống vật chất khó khăn nếu xét mức độ ưu tiên thì phải quan tâm đến đối tượng này.

Ngoài ra, để tăng cường chế độ trách nhiệm và nâng cao hiệu lực, hiệu quả của bộ máy công quyền, đối với cán bộ công chức có thể không tăng lương nhưng có thể tính đến phụ cấp công vụ trực tiếp cho một số đối tượng và cũng phù hợp với thực tiễn.

Nhưng chỗ này, với bối cảnh chung về cân đối ngân sách nhà nước năm 2015, nếu có những nguồn phát sinh và có những điều kiện tiền đề để xử lý được ngay trong năm 2015 thì tốt, không thì phải bắt đầu từ những năm sau.

- Hai năm qua không tăng lương nhưng lạm phát lại tăng, ảnh hưởng tới đời sống của người hưởng lương từ ngân sách. Kinh tế tăng trưởng nhưng thu nhập của những người hưởng lương từ ngân sách lại không tăng. Vậy đây có phải là sự không công bằng?

Ông Bùi Đức Thụ: Lạm phát 2 năm qua tăng là tăng chung, việc giảm thu nhập thực tế không phải chỉ với đối tượng công chức, viên chức mà của toàn bộ những người hưởng lương. Nhìn rộng hơn thì lạm phát làm giảm tiền lương thực tế của mọi người hưởng lương.

Mặt khác, tốc độ tăng lương cao hơn tăng năng suất lao động xã hội. Tuy nhiên, điều kiện thực hiện tăng lương năm 2015 là chưa có, do mất cân đối ngân sách Nhà nước.

- Vậy nếu một số địa phương cân đối được nguồn thì có quyền điều chỉnh phụ cấp cho giáo viên ở vùng sâu, vùng xa?

Ông Bùi Đức Thụ: Chính sách đối với con người phải hết sức thận trọng, cân nhắc. Nếu ta giao cho từng địa phương, anh nào khỏe có quyền tự quyết được thì vô hình chung phá vỡ chính sách và tạo thành bất bình đẳng.

Cũng là cán bộ nhà nước, cũng trình độ như vậy, nhưng làm chỗ này được hưởng lương quá cao, nhất là với những thành phố lớn. Còn với vùng sâu, vùng xa điều kiện khó khăn thì đã có phụ cấp khu vực, phụ cấp thu hút rồi.

Bây giờ nếu cho anh nào “khỏe” như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh có quyền chi cho người vượt lên thì tôi cho rằng phải xem xét tính hợp lý, nếu không nó sẽ phá vỡ chính sách chung cũng như dẫn tới sự bất bình đẳng trong xã hội.

Còn các khoản trợ cấp đối với một số trường hợp để đảm bảo an sinh xã hội, tôi cho rằng có thể được, nhưng phải được quản lý chặt chẽ theo đúng đối tượng.

- Xin cảm ơn ông đã tham gia cuộc trao đổi./.