Báo cáo tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện khẳng định: Thực hiện Chương trình công tác của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, Bộ Văn hóa -Thể thao và Du lịch được giao chủ trì, phối hợp với các cơ quan hữu quan xây dựng dự thảo Nghị định quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn.
Căn cứ quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, được sự ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch báo cáo xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc ban hành Nghị định quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn như sau:
Nghị định số 79/2012/NĐ-CP ngày 05/10/2012 của Chính phủ (sau đây gọi là Nghị định số 79/2012/NĐ-CP) có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2013 được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 15/2016/NĐ-CP ngày 15/3/2016 của Chính phủ (sau đây gọi là Nghị định số 15/2016/NĐ-CP) có hiệu lực thi hành từ ngày 01/5/2016. Hai văn bản trên cơ bản đã tạo lập được hành lang pháp lý, đưa hoạt động nghệ thuật biểu diễn phát triển theo chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước; tăng cường vai trò, trách nhiệm của các cơ quan quản lý Trung ương và địa phương; tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân hoạt động sáng tạo nghệ thuật, làm phong phú đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân đồng thời củng cố, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Các quy định tại Nghị định cũng là cơ sở để thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra.
%20copy%20(1).jpg)
Bộ trưởng Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện tại phiên họp.
Tuy nhiên, sau 07 năm triển khai thực hiện, Nghị định số 79/2012/NĐ-CP và Nghị định số 15/2016/NĐ-CP đã phát sinh một số hạn chế, vướng mắc trong quá trình thực thi như sau:
- Việc phân định thẩm quyền giữa các cơ quan quản lý nhà nước và biện pháp quản lý cụ thể đối với từng hoạt động nghệ thuật biểu diễn chưa hiệu quả dẫn đến nhiều trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng nhưng không bị ngăn chặn, xử lý.
- Quy định cấp giấy phép trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn chưa thống nhất với hệ thống quy định pháp luật trong lĩnh vực khác (như xuất, nhập cảnh; lao động; thương mại; thi đua, khen thưởng...) đã tạo điều kiện cho các đối tượng lợi dụng sự chồng chéo giữa các quy định để trục lợi.
- Biện pháp quản lý đối với hoạt động tổ chức cuộc thi, liên hoan các loại hình nghệ thuật biểu diễn chưa phù hợp với thực tiễn, trong khi nhu cầu của các tổ chức, cá nhân đối với hoạt động này có xu hướng tăng lên.
- Biện pháp quản lý đối với hoạt động kinh doanh dịch vụ tổ chức thi người đẹp, người mẫu và hoạt động dự thi người đẹp, người mẫu ở nước ngoài chưa phù hợp với thực tiễn dẫn đến những vướng mắc, bất cập trong hoạt động này.
- Biện pháp quản lý tác phẩm âm nhạc, sân khấu còn nhiều bất cập dẫn đến các tác động tiêu cực từ dư luận trong hoạt động công vụ của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền.
Để hệ thống pháp luật về hoạt động nghệ thuật biểu diễn phù hợp với thực tiễn, tạo khung pháp lý phù hợp với nhiệm vụ quản lý nhà nước trong thời gian tới, việc xây dựng Nghị định là cần thiết và hợp lý hơn việc xây dựng luật, pháp lệnh. Quan hệ thuộc lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn cần được tiếp tục nghiên cứu, áp dụng quy định quản lý nhà nước của Chính phủ trong giai đoạn chuyển tiếp để thích nghi với bối cảnh phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, tạo sự ổn định trong dài hạn để xác định áp dụng những quy định mang tính nguyên tắc của một đạo luật.
Căn cứ Hiến pháp năm 2013, hoạt động nghệ thuật biểu diễn được xác định là vấn đề thuộc lĩnh vực văn hóa, có tác động, ảnh hưởng trực tiếp tới quyền hưởng thụ, tiếp cận văn hóa của nhân dân đã được ghi nhận tại Điều 41 và Điều 60 quy định “Nhà nước, xã hội chăm lo xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Nhà nước, xã hội phát triển văn học, nghệ thuật nhằm đáp ứng nhu cầu tinh thần đa dạng và lành mạnh của Nhân dân...”. Vì vậy, quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn được xác định là vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội nhưng hiện nay chưa tạo được sự ổn định trong dài hạn để xác định áp dụng những quy định mang tính nguyên tắc dẫn đến việc chưa đủ điều kiện để xây dựng luật hoặc pháp lệnh.
Do vậy, việc ban hành Nghị định quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn là cần thiết, phù hợp với thực tiễn phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế. Nhằm bảo đảm sự thống nhất trong công tác quản lý nhà nước; tạo thuận lợi cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong quá trình áp dụng, thực thi pháp luật, dự thảo Nghị định được xây dựng trên cơ sở kế thừa những quy định còn phù hợp tại Nghị định số 79/2012/NĐ-CP, Nghị định số 15/2016/NĐ-CP và sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ những quy định không còn phù hợp với thực tiễn quản lý. Trong thời gian chưa xây dựng được Luật Nghệ thuật biểu diễn, thì Nghị định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn sẽ là căn cứ pháp lý cao nhất để cơ quan quản lý nhà nước cũng như tổ chức, cá nhân thực hiện quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm cụ thể trong hoạt động nghệ thuật biểu diễn.
Định hướng phát triển nghệ thuật, “phát triển sự nghiệp văn học, nghệ thuật, tạo mọi điều kiện cho sự tìm tòi, sáng tạo của đội ngũ văn nghệ sĩ để có nhiều tác phẩm có giá trị tư tưởng và nghệ thuật, thấm nhuần tinh thần nhân văn, dân tộc, dân chủ, tiến bộ, phản ánh chân thật, sinh động, sâu sắc đời sống, lịch sử dân tộc và công cuộc đổi mới đất nước” thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 09/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về nghệ thuật biểu diễn trong thời kỳ mới, bảo đảm sự nghiệp “phát triển văn học, nghệ thuật đáp ứng nhu cầu tinh thần đa dạng và lành mạnh của nhân dân” được quy định tại khoản 2 Điều 60 Hiến pháp năm 2013. Thống nhất với hệ thống pháp luật nhằm tạo hành lang pháp lý cho hoạt động thương mại, hoạt động đầu tư kinh doanh đồng thời mở rộng cơ hội tiếp cận thị trường nghệ thuật biểu diễn và tiến tới hội nhập nền thương mại toàn cầu. Thể chế giải pháp thực hiện chính sách, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về xây dựng Chính phủ kiến tạo và phân cấp quản lý nhà nước.
Phiên họp thứ 46 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng ngày 14/7.
Bộ trưởng Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện cho biết: Căn cứ Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, Bộ đã trình Chính phủ hồ sơ đề nghị xây dựng Nghị định. Chính phủ đã đồng ý với đề nghị xây dựng Nghị định, gồm 04 chính sách: Trách nhiệm cụ thể của tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động, kinh doanh biểu diễn nghệ thuật, tổ chức thi người đẹp, người mẫu và lưu hành bản ghi âm, ghi hình ca múa nhạc, sân khấu; Quản lý hoạt động biểu diễn nghệ thuật của tổ chức, cá nhân là người Việt Nam định cư ở nước ngoài; Quản lý hoạt động của cá nhân Việt Nam ra nước ngoài dự thi người đẹp, người mẫu; Quản lý các tác phẩm âm nhạc, sân khấu.
Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 1004/QĐ-BVHTTDL ngày 20/3/2019 thành lập Ban Soạn thảo, Tổ biên tập Nghị định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn gồm đại diện các cơ quan thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Văn phòng Chính phủ, Văn phòng Quốc hội, Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, Bộ Nội vụ, Bộ Tư pháp, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Nhạc sỹ Việt Nam, Hội Nghệ sỹ sân khấu Việt Nam và Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam.
Ban Soạn thảo, Tổ biên tập đã tiến hành các bước như khảo sát tình hình thực tế, đánh giá hiệu quả của các quy định đã được ban hành trước đây trong đời sống và hoạt động nghệ thuật biểu diễn; xây dựng đề cương, xây dựng dự thảo, tổ chức các hội thảo lớn ở miền Bắc, miền Nam và một số hội thảo chuyên sâu để lấy ý kiến góp ý của các Sở Văn hóa- Thể thao và Du lịch, Sở Văn hóa- Thể thao các tỉnh, thành phố trong cả nước, các chuyên gia, các nghệ sĩ và các đối tượng chịu sự tác động trực tiếp; đăng tải văn bản trên Cổng Thông tin Điện tử của Chính phủ và Cổng Thông tin Điện tử của Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch trong thời gian 60 ngày; gửi lấy ý kiến bằng văn bản của các bộ, ban, ngành, cơ quan, tổ chức có liên quan và các Hội Văn học nghệ thuật chuyên ngành Trung ương. Sau khi nhận được các ý kiến góp ý, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổng hợp kỹ và thận trọng tiếp thu, giải trình theo nhóm vấn đề đối với 58 ý kiến góp ý bằng văn bản, gồm: 11 ý kiến của các bộ, cơ quan ngang bộ, 43 ý kiến của cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương, 03 ý kiến của các tổ chức (Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Hội Nghệ sĩ Múa Việt Nam và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam - VCCI), 01 ý kiến góp ý của nhân dân trên Cổng Thông tin Điện tử của Chính phủ và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch hoàn thiện hồ sơ dự thảo Nghị định theo quy định, gửi Bộ Tư pháp thẩm định. Trên cơ sở ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã nghiên cứu tiếp thu, giải trình, chỉnh lý thống nhất đối với hồ sơ dự thảo Nghị định trình Chính phủ. Ngày 27/5/2020, dự thảo Nghị định đã được gửi xin ý kiến các thành viên Chính phủ. Đến ngày 09/6/2020 các thành viên Chính phủ gửi Phiếu ghi ý kiến theo quy định. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổng hợp, nghiên cứu, tiếp thu, giải trình các ý kiến, hoàn chỉnh dự thảo Nghị định và hồ sơ theo quy định.
Ngày 10/6/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ủy quyền cho Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thay mặt Chính phủ ký Tờ trình và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc ban hành Nghị định quản lý về hoạt động nghệ thuật biểu diễn. Trong quá trình xây dựng dự thảo Nghị định, Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch nghiêm túc nghiên cứu, kế thừa, hoàn thiện các quy định còn phù hợp tại Nghị định số 79/2012/NĐ-CP, Nghị định số 15/2016/NĐ-CP, đồng thời tiếp thu ý kiến của các cơ quan, tổ chức, cá nhân để thể chế các chính sách đã được Chính phủ thông qua cho phù hợp với tình hình thực tế, thống nhất với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, quy định của pháp luật và thông lệ quốc tế. Trên tinh thần đó, dự thảo Nghị định có một số điểm mới nhằm thống nhất hệ thống pháp luật đồng thời khắc phục vướng mắc, bất cập còn tồn tại như sau:
Cắt giảm, đơn giản hóa nhiều thủ tục hành chính, tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước: So với quy định hiện nay, dự thảo Nghị định đã cắt giảm 5/10 thủ tục hành chính bao gồm: Cấp giấy phép cho người nước ngoài biểu diễn nghệ thuật tại Việt Nam; Cấp giấy phép cho người Việt Nam định cư ở nước ngoài biểu diễn nghệ thuật tại Việt Nam; Cấp giấy phép cho cá nhân, tổ chức Việt Nam ra nước ngoài biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang; Cấp giấy phép tổ chức cuộc thi người đẹp, người mẫu; Cấp giấy phép phổ biến tác phẩm âm nhạc, sân khấu.
Trong quá trình xây dựng Nghị định, Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch thực hiện thêm một bước cắt giảm thủ tục cấp giấy phép cho người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài biểu diễn nghệ thuật tại Việt Nam vì nhận thấy đối tượng này đã được điều chỉnh theo quy định của pháp luật về xuất cảnh, nhập cảnh và cư trú, pháp luật về lao động. Các thủ tục hành chính còn lại được đơn giản hóa, thay đổi hình thức quản lý từ kiểm duyệt sang kiểm tra, xử lý vi phạm (chuyển từ thẩm định, phê duyệt nội dung biểu diễn nghệ thuật, bản ghi âm, ghi hình ca múa nhạc, sân khấu sang đăng ký hoạt động biểu diễn nghệ thuật và lưu chiểu bản ghi âm, ghi hình có nội dung biểu diễn nghệ thuật).
Phân cấp cho cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền ở địa phương: Dự thảo Nghị định phân cấp quản lý theo hướng hoạt động biểu diễn nghệ thuật; tổ chức cuộc thi người đẹp, người mẫu; thí sinh dự thi người đẹp, người mẫu ở nước ngoài cư trú ở đâu phải thực hiện thủ tục hành chính với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền tại địa phương đó. Nội dung phân cấp bảo đảm tính thống nhất có sự phối hợp quản lý giữa Trung ương và địa phương đối với hoạt động nghệ thuật biểu diễn, kịp thời ngăn chặn, xử lý theo cấp, địa bàn quản lý.
Khắc phục vấn đề tác động giới và quy định điều kiện bao quát hơn đối với thí sinh dự thi người đẹp, người mẫu: Dự thảo Nghị định không quy định điều kiện thí sinh dự thi người đẹp là nữ, có vẻ đẹp tự nhiên chưa qua phẫu thuật thẩm mỹ và phải đạt danh hiệu chính để dự thi người đẹp, người mẫu quốc tế, các nội dung này sẽ do đơn vị tổ chức quy định trong điều lệ, quy chế và chịu trách nhiệm kiểm soát, xử lý.
Thí sinh dự thi người đẹp, người mẫu đáp ứng điều kiện không vi phạm trật tự công của Nhà nước: “Không trong thời gian bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn; không có án tích hoặc không phải là người đang bị buộc tội theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự”.
Quản lý theo hình thức hậu kiểm đối với nội dung tác phẩm âm nhạc, sân khấu và nội dung biểu diễn nghệ thuật: Dự thảo Nghị định quy định điều kiện về nội dung hoạt động nghệ thuật biểu diễn (Điều 3) làm cơ sở quản lý chặt chẽ hơn theo hình thức hậu kiểm. Theo đó, tất cả các sản phẩm nghệ thuật biểu diễn có nội dung chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; xâm phạm an ninh quốc gia; gây thiệt hại tới quyền, lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân; xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan và vi phạm các quy định của pháp luật Việt Nam sẽ không được lưu hành, biểu diễn trước công chúng, tại những nơi công cộng và dưới tất cả các hình thức khác nhau.
Quy định biện pháp quản lý nhà nước phù hợp hơn đối với hoạt động nghệ thuật biểu diễn: Dự thảo Nghị định quy định một số biện pháp ngăn chặn hành vi vi phạm bảo đảm không tạo mâu thuẫn, chồng chéo giữa biện pháp quản lý nhà nước với hình thức xử lý vi phạm hành chính.
Quy định tổ chức cuộc thi, liên hoan loại hình nghệ thuật biểu diễn: Về vấn đề này, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã cân nhắc, phân loại hình thức, đối tượng tổ chức để xác định thẩm quyền và quy định thủ tục hành chính bảo đảm hiệu quả quản lý nhà nước đối với hoạt động tổ chức cuộc thi, liên hoan loại hình nghệ thuật biểu diễn; thúc đẩy quá trình tìm kiếm, bồi dưỡng nhân tài và sáng tạo sản phẩm nghệ thuật phù hợp với chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa ngành nghệ thuật biểu diễn.
Vấn đề xin ý kiến
Bộ trưởng Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện nêu rõ: Trong quá trình lấy ý kiến, các cơ quan, tổ chức, cá nhân đều thống nhất quan điểm cần có quy định quản lý hoạt động tổ chức cuộc thi người đẹp, người mẫu nhưng còn ý kiến khác nhau về biện pháp quản lý. Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch đã báo cáo xin ý kiến thành viên Chính phủ về nội dung này như sau:
Phương án 1: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định điều kiện để Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện quản lý hoạt động tổ chức cuộc thi người đẹp, người mẫu theo địa bàn.
Lý do: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhất trí với Bộ Tư pháp và lựa chọn phương án này nhằm cắt giảm thủ tục hành chính, bảo đảm nội dung quản lý nhà nước vừa hạn chế những tiêu cực, bất cập như hiện nay.
Phương án 2: Tiếp tục quản lý theo hình thức hạn chế số lượng cuộc thi người đẹp, người mẫu trong một năm.
Lý do: Có thể kiểm soát được số lượng các cuộc thi người đẹp, người mẫu. Tuy nhiên, Bộ Tư pháp cho rằng việc kiểm soát số lượng các cuộc thi người đẹp, người mẫu chưa hợp lý với mục tiêu quản lý, dễ tạo cơ chế xin cho hoặc tổ chức “chui” như hiện nay. Các doanh nghiệp luôn tìm cách xin Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cấp phép nhằm tạo thuận lợi trong việc kêu gọi tài trợ, bảo hộ độc quyền và trục lợi từ danh hiệu của cuộc thi người đẹp, người mẫu.
Đến ngày 09/6/2020, có 23/25 Thành viên Chính phủ đã gửi Phiếu ghi ý kiến, cụ thể như sau:
- 20/23 Thành viên Chính phủ chọn phương án 1;
- 03/23 Thành viên Chính phủ chọn phương án 2;
- 02/23 Thành viên Chính phủ có thêm ý kiến khác.
- 23/23 Thành viên Chính phủ biểu quyết thông qua nội dung dự thảo.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã nghiên cứu tiếp thu, giải trình và hoàn thiện hồ sơ dự thảo Nghị định.
Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ, Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch báo cáo xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi Chính phủ ban hành Nghị định này./.